Реферат: Экономика | Бағалы қағаздар туралы жалпы түсінік

I. Бағалы қағаздар туралы жалпы түсінік

Қаржы нарығында сатып алу-сатудың объектілері айрықшалықты тауарлар – ақша және бағалы қағаздар болып табылады.
Қаржы нарығында бағалы қағаздардың қозғалысымен ортақтастырылатын экономикалық қатынастар болып табылатын бағалы қағаздар нарығы маңызды орын алады. Қор құндылықтарының – бағалы қағаздар мен туынды бағалы қағаздардың айналысы мен байланысты болғандықтан оны қор нарығы деп те атайды. «Қор нарығы» термині бастапқыда бағалы қағаздармен мәміле жасалынатын және рәсімделінетін мекеменің-қор биржасының атымен байланысты.
Нарықтың барлық тораптарының өзара байланысты қаржы нарығының жұмыс істеу шарттарын айшықтайды. Оған мыналар жатады:
1. Реттелінген тауар нарығының болуы, яғни кезкелген түрлердегі және арналымдағы тауарлар мен қызмет көрсетулер бойынша сұраным мен ұсынымның теңгерімділігі;
2. Ұлттық банк тарапынан ақша айналысын қалыпты реттеп отыру: бұған қолма-қол және қолма-қолсыз айналым бойынша эмиссияға бақылау жатады;
3. Кредит нарығының жандандырылуы, оның толық коммерциялануы, яғни кредит ресурстарын еркін нарыққа орналастыру; кредит ресурстарының қозғалысы Ұлттық банктің пайыздық есептік мөлшерлемесін, коммерциялық банктердің міндетті резервтерінің нормасын, ашық ақша нарығында операциялар жүргізуді белгілеу арқылы реттелінеді.
Кезкелген субъектінің қаржы ресурстарына қажеттілігі және оны қанағаттандырудың нақты көздері мен тура келмеуі қаржы нарығының жұмыс істеуінің объективті алғышарты болып табылады.
Бағалы қағаздар нарығының жұмыс істеуінің негізгі алғышарттарына мыналар жатады:
1. Бәсекені дамыту мен монополизмді шектеу мақсатындағы материалдық өндіріс сферасының бастапқы шаруашылық буындарының–меншіктің барлық нысандары кәсіпорындарының соның ішінді мемлекеттік сектордың да кең дербестігі;
2. Қаржы ресурстарын қайта бөлудегі мемлекет рөлінің қысқаруы: өндірістік күрделі жұмсалымдарды орталықтан қаржыландырудың, қаражаттарды кәсіпорындар арасында ішкі ведомстволық қайта бөлудің азаюы;
3. Шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халықтың бағалы қағаздарға және басқа активтерге инвестицияланатын ақшалай табыстарының өсуі;
4. Бюджет тапшылықтарын қаржыландыру үшін несие қорын пайдалануды тоқтату республикалық, сондай-ақ жергілікті бюджеттердің тапшылықтары мемлекеттік қарыздарды шығару арқылы жабылуы тиіс.
1.1 Бағалы қағаздардың түрлері
Бағалы қағаздар құжатсыз бағалы қағаздар және қағазсыз бағалы қағаздар болып бөлінеді. Құжатсыз бағалы қағаздың өмір сүруінің классикалық нысаны-қағаз нысаны, бұл нысанда бағалы қағаз құжат түрінде өмір сүреді. Бағалы қағаздар нарығының дамуы бағалы қағаздардың көптеген түрлерінің, ең алдымен эмиссиялық бағалы қағаздардың тіршіліктің құжатсыз нысанына көшуді қажет етеді.
Инвестициялық (капиталдық) бағалы қағаздар - капиталды жұмсаудың объектісі болып табылатын бағалы қағаздар (акциялар, облигациялар, фьючерлік өзара шарттар және басқалары).
Инвестициялық емес бағалы қағаздар - бұл тауар немесе басқа нарықтарда ақшалай есеп-қисаптарға қызмет көрсететін бағалы қағаздар.
Эмитенттің құқықтық мәртебесін, инвестициялық және кредиттік тәуекелдердің дәрежесін, инвесторлардың мүддесін қорғау кепілдіктерін және басқа факторларды ескере отырып қор бағалы қағаздары үш топқа бөлінеді:
• Мемлекеттік;
• Муниципалдық;
• Мемлекеттік емес.
Мемлекеттік бағалы қағаздар — бұл мемлекеттік ішкі борыштың болуының нысаны: Эмитенті мемлекет болатын борышқорлық бағалы қағаздар. Мемлекеттік бағалы қағаздардың арасында көп тарағаны қазынашылық векселдер мен міндеттемелер, мемлекеттік жинақтық қарыздардың облигациялары.
Муниципалдық бағалы қағаздарға — биліктің жергілікті органдарының борышқорлық міндеттемелері жатады......