Қазақша өлең: Есенбай Дүйсенбайұлы (Сәкен Сейфуллин туралы баллада)

Қайғы да бір жүректі өртер алау ма?
Жан жарасын болмайды екен жамауға!
Сәкен отыр салы суға кеткендей,
Көкірегі қарс айрылып қамауда.
Бұл баллада кеңес кезінде «түзеліп-күзеліп» жарық көрген-ді. Мынау електен қайта өткен толықканды нұскасы (Автор).

Ғашығым менің Бостандық,
Келді алдыма жарқылдап!
Сәкен.
Өр рухы, өзі өмір сүргелі,
Бұзып шығып еді-ау талай түрмені!
Енді мынау кандалалы, бүргелі...
Қайда кеше Совнарком боп жүргені?!
Түк емес-ті түйсіксіздер үргені!..
Өз Советі... жүрегінің ділгері,
Кісен салып, қызыл тілін күрмеді,
Бас мұраты бастау еді ілгері...
Дерттей қаулап, өрттей лаулап қайғы-шер
Көкірегін көріктей қып үрледі!
Қыза-қыза қызыл шоқ боп оянды
Қызыл сұңқар, Асау тұлпар күндері!
Қызыл сұңқар бірте-бірте қарқын ап,
Бұлттан шыққан күн сияқты жарқырап -
Азаттық боп жетіп келді кісінеп
Күн қанаты Асау тұлпар арқырап!
Көкте құсқа тендік-есе бермеген
Келді жетіп Асау тұлпар кермеден!
Кекіліне үкі тағып қызыл шоқ,
Кетті ақын жарыса ұшып желменен,
«Сыпыра шауып... амандасып көлменен»,
Көрісуге «өңкей сорлы елменен!»
Сұрқай дүние отқа оранып сұр таңы,
Жер мен көкте қызыл дауыл бұрқады!
Асау тұлпар - Тайбурылдар ұрпағы
«Кедей ұлы жігерліні» жаңғыртып,
Күн түбінде «Жолдастарды» шырқады!..
«Мұз төсеніп, от-жалынға пісіп ек!..»
Отыр ақын, өзге өмірде ісі жоқ -
Жүрегінде тас қамауды талқан қып
Ай қанатты Асау тұлпар кісінеп!
Келді алдына тар жол, тайғақ мектебі:
Азатгықтың дән-ұрығын еккені,
Домбыраның қызыл сымды ішектері,
Қызылжарға қыста жаяу айдалып,
Қызылдарды ақтар басқа тепкені,
Анненковтың вагонында байланып,
Ел-халқы үшін азап-мехнат шеккені,
Шанадағы қар астына көміліп,
Бостандыққа қашып шығып кеткені,
Бетпақ кешіп, Ақмолаға жеткені.
Күн дөңгелеп бара жатты бесінге...
Күлді Сәкен: «Сол сәт әлі есімде.
Тәуекелдің дариясына қайық caп,
Кілең тұтқын келіп ек бір шешімге.
Тоң боп қатқан қыстың тонын жұлкылап,
Қызыл күннен алтын шуақ тұр құлап.
Күнгей қары жіпсіп еріп жатқан шақ,
Күй қанатты жаз иісі бұрқырап.
Азаттық-ай, жүрген қаңдай нұр жұтып,
Ай астында ақбоз атты ырғытып!..
Қақты жүрек... шынжыр жұлқып арыстан.
Қар тасушы тұтқын солдат тұр күтіп!..
Тайғақ кешу тағдырым бұл тас қына,
Tap жолдарда не көрмеді бас мына?!
Жата кеттім етбетімнен түстім де
Кірлі кесек қоқым қардың астына!
Туа сала тұлпар мініп намыстан,
Азаттықтың таңы үшін мен алысқам.
Шүу, қар шана!
Дүрілдетіп жөнелді,
Жанға батып ауыр салмақ жанышқан.
Құлшылыққа қасіретіммен, кегіммен
Нашарлардың ар намысы едім мен!
Маңдайымды, қос қолымды тіреп ап,
Көтердім ғой мойыныммен, беліммен!
Салу үшін бостандықтың ұранын,
Айту үшін еркіндіктің жыр-әнін -
Берілмедім белім басқан салмаққа!
Мойнымды езген ауырлыққа шыдадым
...Ал мынаған, мен мынаған, мынаған -
Ақталып-ақ ауыр жала-күнәдан,
Азат басым құтылса да дін аман,
Көтере алман, шыдай алман, шыдаман!
Tap жолдарда кеңшілігі зор Құдай,
Тендікті елде телмірте ме тор бұлай?!
Өз мойныммен, өз қолыммен көтеріп,
Орнатып ем...
Әй, қорлық-ай, қорлық-ай!..»
Көкірегі толып қайғы-шерменге,
Қаны қайнап «халық жауы» дегенге -
Тас қабырға... ұрып басын өр ақын,
Талып түсіп, ессіз жатты еденде!
Ес-санасын қалың тұман қамап ап,
Жағалай тал Нұра кетті жағалап -
Азап-соры альбатросқа айналып,
Қар, дауылға қарсы қанат сабалап!
Саудайы болды жұрт байғұс,
Санада содан жатыр сыз...
Сайрайсың тегін, құйттай құс,
Тек сенің сазың сатусыз!