Өлең: Ілияс Жансүгіров (Топ алдына)

Топ алдына шығайын
Жазыла жаз, қаламым!
Топқа ма әлде тойға ма
Топырласып жатқанда.
Жинал өлке жан-жақтан,
Серпіл көкке қызыл ту!
Сергіте дос көңілін,
Сескендіре жау жағын.
Соқ музыка, бас күйге,
Топтың көңілін серпе тарт,
Қуандыра қабағын.
Қуаныштың үстінде
Ұлы өлкенің кеңесі.
Тойдан тойға ұласқан,
Жылдан жылға масайрап,
Топтан топқа жол асқан;
Бес - бес белес, бел аттап,
Жол асқанда, мол асқан.
Ұлы майдан күресте
Ту астында топтасып.
Ұлы ұранды қолдасқан
Кен даланың кеңесі
Кеңінен бір толғауға
Бүгінгі күн топ ашқан.
* * *
Топ иесі қандай ел?
Ұлы майдан жолында
Талайды артқа тастап ел,
Талай өмірді өзгертіп,
Талай асқарды алған ел;
Талай тауды талқандап,
Талай жауды басқан ел.
Талай-талай той тойлап,
Талай кеңес ашқан ел.
Тағы ілгері өрлеуге,
Талай істі сөйлеуге
Тағы топты бастады ел.
Топ ажарын байқалық
Кімдер бар да, кімдер жоқ
Қуаныш топ, еркін топ,
Би, болысты сайлауға
Сүмең қағып жүрген жоқ.
Сақалдары сапсиып,
Қарындары шартиып
Мөр ұстаған билер жоқ.
Жез қарғылы құба арлан
Знак салған болыс жоқ.
Ел арқасын жауыр қып
Жұрт мойнына мінген жоқ.
Қасқырдайын ырсиып,
Қарақұрттай тырсиып
Топқа ақсақал кірген жоқ.
Қатын басын аша алмай,
Жесір зарлап, еңіреп,
Жетім жылап жүрген жоқ.
Жалшыны айдап ауылнай.
Аққа жарлы күйген жоқ.
Маңдайына жез қадап,
Шабармандар елді айдап,
Қоқаңдаған құрғыр жоқ.
Шар салысқан, ел тартыс,
Қарта, құман, жан алыс,
Би кесіктен тұлдыр жоқ.
Жемтігіне жарлының
Жалмаңдаған қорқау жоқ.
Талқан болды ол заман,
Тосқан туы жығылып
Тозғындады жүн-жүн боп.
Чиновник жоқ, тілмаш жоқ,
Бұл сұмдардан бірі жоқ.
Топ - жігердің қайнауы,
Еркін елдің сайлауы,
Топ ішінде күң, құл жоқ!
* * *
Топ ішінде кімдер бар?
Ол күндегі жылаған
Бүл күндегі күлген бар.
Қару алып, хат танып,
Машинаға аттанып
Өскен елдің ұлы көп
Оңын - солын білген бар.
Жаңа өмірдің зергері,
Ұлы еңбектің ерлері
Ұлы Отанын сүйген бар.
Ескі өмірді майдандап,
Қалың қамалды ойрандап
Жауға қатты тиген бар.
Көгертуге даласын,
Гүлдентуге қаласын
Жігер салып жүрген бар.
Көңілдерін өрге сап,
Топ үстіне топ жасап
Кеңесіңе кірген бар.
Топқа қайдан келген бар?
Атырау, Алтай, Алатау, Ертіс,
Жайық, Еділ бар; Нарын, Көкше,
Сыр, Баян, Арал, Балқаш көлі бар.
Топта судың басы бар,
Топта Қытай шегі бар.
Осы ортаның өлкесі
Кең дала, кең кеңесі,
Топта байтақ елі бар.
Шөлді көлге суарған,
Жер қазынасын шығарған
Топтың талай кеңі бар.
Колхоздарын құлпыртқан
Еңбек күннің ері бар.
Совхоздарын мыңғыртқан
Сарыарқаның белі бар;
Топ тұрпаты бұл сынды.
Абайлатар айдыны,
Дос пен дұшпан ұғынар.
Топта тағы кімдер бар?
Қасқия келіп отырған
Қарағанды батыр бар.
Алыбынан Алтайдың
Ақиықтар келіпті.
Топ алдында шарықтар;
Топ ішіне толыпты
Талай жігер, қайраттар.
Топ алдына тартылды
Талай жатқан байлықтар.
Риддер, Балқаш, Жезқазған
Топ дәулеті біз дейді
Талай-талай алыптар.
Топқа үйін тігіп тұр.
Толып жатқан комбинат,
Талай жаңа заводтар.
Топ алдында жасау боп
Жер жексені ашылды,
Топқа шашу шашылды:
Солтүстіктен астықтар,
Оңтүстіктен мамықтар.
Топқа табақ тартып тұр,
Арал, Балқаш - балықтар.
Мұның бәрін жеткізіп
Қуаныштың үстінде
Қуанған бір ақынға
Айта алмауға қауіп бар.
Топқа жаңа ел келді,
Тағы алдынан шығайын: —
Қош келіңіз,,
Қолыңызды беріңіз,
Шылбырыңызды алайын.
Топқа мініп келіпсіз:
Трактор мен комбайн —
Атыңызды ұстайын
МТС - ің ерлері,
Топты жердей қыртыста
Төнкер жердің мұрасын.
Сіз де келіп қалыпсыз
Жарқын жүзді, мүләйім,
Жер желінін сауған ер,
Ембіден жер мұнайын.
Жігері май, жері май
Топ төрін ал, ерім - ай,
Сені құрмет қылайын,
Құшақ жайып бәріне,
Мал иесі ерім деп,
Қош келдіңіз ерім деп
Қол қусырып тұрайын!
Жоғары шық жолдасым!
Сіз де келіп қалыпсыз
Шымкенттегі қорғасын.
Орнатқанда ортаға
Ұлы еңбектің ордасын;
Сөйле, кәне, тыңдалық,
Заводыңның олжасын,
Топ шашуы не болды?
Қанша құйдың қорғасын?
Топ алдында есеп бер —
К.әне неше тоннасың?
Қасқая соқ жалтармай,
Өз олжаңды айта алмай
Топтан ұят болмасын!
Түрксібтің ерлері!
Топ таңырқап тыңдасын.
Паровоздай ырсылда,
Поезындай күш алып,
Қалың топты қақ жарып,
Қарқындай соқ, бұрқылда!
Саған бұйрық берілген
Жүрісіңді жедел бас,
 Күн кешікпе, түн тынба!
Ел алдында үлгілім,
Ал бәйгеңді дүлділім
Топ шуламай тың - тыңда!
Сенен шыққан ерлер көп
Паровоздар, деполар,
Топтың сөзі сенікі,
Не сөйлесең еркіңде!
* * *
Қарақтарым, келіңіз,
Қызғалдақтай балалар!
Топ қуанып тыңдасын,
Барабанды дүрсілдет
Өңшең қызыл жағалар!
Серт, тапсырма, сөз сөйле
Сүйсінейін сендерге,
Топ жасаған ағалар,
Мектебіміз қанша екен?
Қанша оқыған бала бар?
Оқытушы, сөз саған!
Оқымаған бар ма екен?
Кәне, қанша қалды екен,
Ағармаған қалалар?
Жазушылар, ақындар,
Сендерге де жақындар;
Ақын деген самар жақ,
Тойды бастап, топқа арнап
Қашаннан-ақ қақылдар.
Қалам алған жазушы,
Осы топтың аузында
Сендердің де атың бар.
Ұлы Отанның ері деп,
Ұлы ұранның жыры деп
Не жаздыңдар, айтыңдар!
Жазғаныңды, жақсыңды,
Топ алдына тартыңдар!
Осы ТОПТЫҢ ІШІІІДС
Алуан - алуан үлгі отыр
Қайсысын жаздың, оқыңдар!
Топ төгіп тұр олжаны,
Топтың сөзі:
− Жаз, кәне!
− Өрге тартып барамыз.
− Жаза алмасаң, жатыңдар!
Тағы - тағы бұл топқа
Кімдер келіп жатқан жоқ,
Қала менен даланың
Талайын тіл айтқан жоқ.
Бір күнде жау айдасқан,
Октябрьді жасасқан
Талай алмас қарттар көп,
Солар отыр топты ашып,
Тобы тойға ұласып,
Топ - қызыққа батқан топ.
Топ өлкенің жан - жағы
Өншең күре балуаны
Басқа жақта бар ма әлі
Қатын сөйлеп жатқан топ!
* * *
Ұлы күрес тобы бұл,
Ұлы майдан тойы бұл
Жауды жеңген паршалап.
Ұлы жолда қолдасқан,
Жылдан - жылға бел асқан,
Өрден - өрге өршелеп
Ұлы Отанның жұмысын,
Ұлы жолдың жүрісін
Осы топта өлшемек.
Ленин туы қолында
Топ басында большевик!
Солар бастап міне тұр,
Кең даланың кеңесін.
Бастап, асар тағы да
Бесжылдықтың белесін
Енбек тобы мінеки!
Ұлы жоспар - үлкен үй
Мықты орнатқан іргесін,
Қағып жатыр шегесін.
Өрнегін сал ұлы үйдің
Түрлесін ерлер, түрлесін!
Сол ерлердің бүгінде,
Мына ұлы дүбірде
Мыңын топтан көресің.
Осындай топ ал мас па
Көрген жаудың зәресін!
Жауға қарсы айбынды,
Елге басшы даңғылды
Сайласын топ, сайласын
Ұлы Отанның кеңесін
Үлкен үйдің иесін!