Мақал-мәтелдер

Мақал — нақыл сөз. Ол өмірдегі түрлі құбылысты жинақтап, түйіп, ықшамдап беріп, бір не екі тармақтан тұратын, алдыңғы жолдарында пайымдап, соңғы жолдарында қорытылған ой айтатын халықтық бейнелі поэтикалық жанрдың бір түрі, ғасырлардан екшеліп жеткен терең мазмұнды, тақырып аясы кең сөз мәйегі. Мақалдар көбіне өлең үлгісінде кейде қара сөзбен де айтылады. Ұйқасқа (“Қайраңы жоқ көлден без, қайырымы жоқ ерден без”), аллитерацияға (“Етігін шешпей ер шыңаймас”), ассонансқа (“Қатты жерге қақ тұрар, Қайратты ерге бақ тұрар”) құрылады. Мақалдар тура және ауыспалы мағынада қолданылады. Ауыспалы мағынадағы сөздер ішкі астары бар, тұтас бір ойды білдіреді (“Бір жеңнен қол шығар, бір жағадан бас шығар”), (“Ырысқа қарай ұл өсер, Қонысқа қарай мал өсер”), (“Ел — ырыстың орманы, ер — ырыстың қорғаны”), (“Ер жігіт үш ақ үй тігеді, үш қара үй тігеді”).

Мәтел — өзінің негізгі түйіндеуін кесіп айтпайтын, бір-бірімен кереғар шендестіруі жоқ, қорытындысы тұспалды, қысқа да нұсқа нақыл сөз. Мақалға өте жақын. Мәтел сыңар тармақ болып келеді. Сөз үстемелене келіп, мақалға айналады. Мысалы, “Қаңбақтан қашсаң, дөңбекке” — мәтел. “Қаңбақтан қашсаң, дөңбекке жолығасың” — мақал. Мәтел тура, ауыспалы, астарлы мағынада қолданылады. Мәтел адамның айтқан пікіріне ой қосады, сезімін әсерлі де айшықты жеткізеді. Ақын-жазушылардың ұтымды сөздерінің біразы Мақал-Мәтелге айналған: (“Ұылымды іздеп, дүниені көздеп” — Абай), (“Жалғанды жалпағынан басып өтіп” — Жамбыл, т.б.).

Мағынасы бар мақал-мәтелдер мында

Қазақша мақал - мәтел: Адалдық, игілік

Игілікке - сүйгілік.

Игіліктің ерте, кеші жоқ.

Жайылымы болмаса, мал азады,
Қайырымы болмаса, жан азады.

Жайылымын тапса, мал семіреді,
Қайырымын тапса, жан семіреді.

Қайраңы жок көлден без,
Қайырымы жоқ ерден без.
Мақал-мәтелдер
Толық
0 0

Мақал - мәтел: Дін, иман, Құдай, Алла, сенім, намаз

Мұсылманшылық әсте-әсте,
Кәпір болу бір пәсте.
Зекетсіздің малы сүндетсізге бұйырар.

Сайрамда бар сансыз баб.

Құдай ұрғанды Пайғамбар асасымен түртеді.

Құран сөзі - Құдай сөзі.

Құдай қылғанды былай қылма.

А, Құдай! А, Қүдай!
Сыйынғанның белгісі. Тек! Тәйт! Шәйт!
Бұйырғанның белгісі.
Мақал-мәтелдер
Толық
0 0

Мақал - мәтел: Тау

Асқар тау алыстан көрінеді.

Асқар таудай алып бол,
Әппақ күндей жарық бол.

Асқар таудың айбыны қарыменен
(Орынбай ақын).

Бұлбұлға бау жақсы,
Кекілікке тау жақсы.
Мақал-мәтелдер
Толық
53 -29

Мақал - мәтел: Ұл бала, ер жігіт

Әкесіне тартып ұл тумас,
Шешесіне қарап қыз тумас.

Әкені көріп ұл өсер,
Шешені көріп қыз өсер.

Әр атаның өз ұлы бар,
Әр бұтаның өз гүлі бар.

Білімі жоқ ұл – жұпары жоқ гүл.
Мақал-мәтелдер
Толық
0 0
1 ... 4 5 6 7 8 9 10 11 12 ... 20
Мы в соц.сетях