Қазақша мақал - мәтел: Көңіл-күй

Көңіл - қазы, көз - таразы.

Көңіл - дария, көз - найза.

Көңіл - нәзік, сөз - батыр.

Көңіл табу - көргенділік.

Көз бен қол - көңілдің жалшысы.

Көңіл - бірде көл, бірде шөл.

Көңілі ашықтың үні ашық.

Көңілдіге күн ашық.

Көңіл қонақасы емес.

Көңілі ашықтың қолы ашық.

Көз - нұрдың ұясы,
Көңіл - сырдың ұясы.
Көңілден кеңіл су ішеді.
Көңіл жүйрік пе,
Көк дөнен жүйрік пе?
Көңіл кірі айтса кетеді,
Киім кірі жуса кетеді.
Көңіл кең болса, үйдің тарлығы білінбес.
Көз көрмей, көңіл толмас.
Көңілім келсе, көлдеймін,
Көңілім келмесе, шөлдеймін.
Көз қайда түссе, көңіл сонда.
Көңілі алаңның ісі шала.
Көңіл қалдырма, ықыласына ұшырайсың.
Көңілің қалған жерден көш жер қаш.
Бірде бие, бірде түйе.
Көңілі түссе - бие,
Көңілі түспесе - түйе.
Көңілдің жықпас, көйлек жыртпас.
Көңіл жақсы болмағы,
Өмірдің жақсы болғаны.
Көңілсізден көзсіз бала туады.
Көңілі жаманнан көзсіз бала туады.

Не, еріншек өледі,
Не, көңілшек өледі.
Көңіл - ашылған нұр,
Күлкі - ашылған гүл.
Көз көрмей, көңіл сенбес.
Көңілдегі сырды көз білдіреді.
Көзі көрместің көңілі сенбес.
Көзден кетсе, көңілден кетеді.
Көз көңілдің сырын шертеді.
Көзі соқырдан көңілі соқыр жаман.

Күннің бәрі жаз емес,
Көңілдің бәрі наз емес.

Жабырқамас көңіл жоқ,
Жанып бітпес көмір жоқ.
Көлденең кісі көңілге қарамайды.
Көңілдегі құпияны
Көзің айтып қояды.
Көп сөйлесең күмпілдеп,
Сөзің айтып қояды.
Көңілшектің арты ашық.

Ұлың көңілшек болса - атының соры,
Қызың көңілшек болса - басының соры.
Өр көңілде бір қиял.
Жүдеу көңіл жұбаныш іздейді.
Көл байлығынан көңіл байлығы қымбат.

Ұрыншақ атта жол болмас,
Көңілшек жанда мал болмас.
Ақкөңіл адамға біреудің сырқаты батады.
Қалған көңілдің мұзы кетсе де, сызы кетпес.
Қалған көңіл - шыққан жан.
Арық көңіл - жарық.

Қаралы көңіл жаралы.

Адамның көңілі,
Өгіздің тұмсығы қартаймайды.
Өмір қартайса да, көңіл қартаймайды.
Төсектің тарлығы — тарлық,
Көңілдің тарлығы - қорлық.

«Әрі жат!», «Бері жат!» - төсек тарлығы,
«Сенікі», «Менікі» - көңіл тарлығы.
Адам көңілінен азады, тілінен жазады.
Арымақ, семірмек — көңілден.
Тоны жаманды ит қабар,
Көңілі жаманды Құдай табар.
Дос таппай көңіл тыным таппас.
Кісінің көзіне көзің түссе,
Көңіл жібіп, мейір түсер.
Биік төбеге шықсаң,
Көзің ашылар.
Жақсымен сөйлессең,
Көңілің ашылар.
Алғаның жаман болса,
Көңілің жарым.
Атың жаман болса,
Талар қарың.
Отырамын деп еріншек өлер,
Жаманға жақсылық қыламын деп көңілшек олер.
Мен не деймін,
Қобызым не дейді?
Көңілі марқайған тәубесінен жаңылады.
Адам сөйлескенше, жылқы кісінескенше.

Қатты жауған күн тез ашылады,
Қатты ашуланған кісі тез басылады.
Келсем өз аяғым, кетсем өз аяғым.
Адамның көңілі бір атым насыбайдан қалады.
Ерікті ауызға бөрікті бас сыяды.
Көңіл көгіне үйіріледі.
Көрігің желді болса,
Көңілің де желді.

Көңіл көзі көргенді
Маңдай көзі көрмейді.

Малқұмар көңіл - соқыр көңіл.
Көз - бұлақ, көңіл - сынап.
Күнім - базар, түнім - түс.

Өзіне өзі өкпелеген,
Білім барлығы.
Өзімнен озар жоқ деген,
Көңіл тарлығы.

Көңілі су сепкекдей.

Көңілі көкте.

Ақша қарда көп жүрсең,
Көзің бір күк қарығар.
Алыс жерде көп жүрсең,
Көңілің бір тарығар.

Көңіл - сөздің сакдығы.

Түн болма, күн бол.

Тәубесі жоқтың көңілі арам.

Тілден - зікір, көңілден - пікір.

Көкірегі - кең сарай.

Мұңдасқан көңілде кір қалмас.

Қалған көңіл - қатқан мұз.

Көңіл де өледі.

Екі көңіл арасы - жылшылық жер.