Мақал - мәтел: Байлық, баршылық, тоқтық, кедейлік

21.10.2019

Денсаулық — зор байлық.

Ай бетінде де дақ бар.

Құзғын ас таңдамайды.

Байлық не керек,
Адалдан жимасаң.
Билік неге керек,
Әділдік құрмасаң!

Су байлық —
Алты айлық.
Қар байлық —
Үш айлық.

Байлық байлық емес, бірлік — байлық.

Байлық мұрат емес,
Жарлылық ұят емес.

Бақыт — қолға қонған құс.
Байлық — қолға ұстаған мұз.
Құс ұшып кетеді
Мұз еріп кетеді,
Дүниенің қызығы — сіз бен біз.

Кедей мен бай жолдас болмас,
Қасқыр мен қой жолдас болмас.

Алтынды тот баспайды.

Аузы қисық болса да, байдың ұлы сөйлесін.

Қарыз қатынас бұзады.

Тіленшіге жел қарсы.

Базар – бай, алушы – кедей.

Жоқшылық жомарт ердің қолын байлар.

Жоққа жүйрік жетпейді.

Жіп жіңішке жерінен үзіледі.

Байлық — мұрат емес,
Кедейлік — ұят емес.

Ауызы қисық болса да
Байдың ұлы сөйлесін.

Ашаршылықта
Ашқарақ алдымен өледі.

Сараң бай союға қозы таппай
Жарлының жалғыз тоқтысын сұрайды.

Бар мақтанса, табылар,
Жарлы мақтанса, шабылар.

Көз бір уыс топыраққа тояды.

Ақыл байлық — аз байлық,
Темір байлық — тозбас байлық,
Кен байлық — кең байлық.

Малға жарлылық — жарлылық
Ақылға жарлылық — сорлылық.

Он екі мүшең сау болса
Сәулет емей немене?!
Он саусағың сау болса
Дәулет емей немене?!

Шапқанда байдың ұлы,
Тоқтағанда есіңе түсер.

Барымтаны бай алады,
Бәлесі кедейге қалады.

Бай баласы балпаң,
Жарлы баласы — жалтаң.

Мал байдікі,
Жан құдайдікі.

Бай бір жұттық,
Батыр бір оқтық.

Жаңа байыған,
Жақынын да танымас.

Жарлы — жомарт,
Бай — нәмарт.

Бармын деп мақтанба,
Жоқпын деп қорланба.

Күні біткен жалшы,
Көнекті сырттан сұрайды.

Бар болсаң — аспа,
Жоқ болсаң — саспа.

Бар, барын айтады,
Жоқ зарын айтады.

Жуан созылғанша,
Жіңішке үзіледі.

Борышын жасырған байымас.

Бардан тиер,
Балдан тамар.

Бай бастас,
Бақыр мұңдас.

Жарлының жары құдай.

Бай бастас,
Бақыр мұңдас.

Байдан пайда артылмас,
Қудан айла артылмас.

Бай болып көргеніміз жоқ,
Кедей болып өлгеніміз жоқ.

Бейнет көрмей,
Дәулет жоқ.

Жарлылық, сені қайтейін,
Жандай досты жат еттің.
Кәрілік, сені қайтейін,
Сөйлер сөзге мерт еттің.

Жарлы болсаң
Арлы болма,
Қарап жүріп
Сорлы болма!

Көптен дәметкен,
Аздан құр қалады.

Жарлылық деген жақсы екен,
Жатып ішер ас болса.

Базары жақын —
Байымас.

Базар — бай,
Базаршы — кедей.

Базарға әркім барар,
Өзінің керегін алар.

Сауда сақал сипағанша.

Саудада достық жоқ.

Иттен сүйек қарыздар.

Ақшалының қолы ойнар,
Ақшасыздың көзі ойнар.

Сатушыны алушы ұтады.

Малдың нарқын иесі айтпас,
Базар айтар.

Тон алам десең
Базарға бар,
Тоналам десең
Мазарға бар.

Алғаның — олжа;
Сатқаның — зиян.

Алдың — ұттың,
Саттың — жұттың.

Алтыға алып,
Беске сатпас болар.

Арзан менен қымбатты
Базардағы біледі,
Қожа менен молданы
Мазардағы біледі.

Жаз – жарлынікі,
Қыс - әлдінікі.

Бір жоқтың бір тоқтығы бар.

Адамды кейде баршылық сынайды,
Кейде жоқшылық сынайды.

Бірі екіншісіндей дәрежеде бай болған кезде, бауырлар бір-бірін жақсы көреді.

Бай - байға, сай - сайға.

Жеген - тоқ, ішкен - мәз.

Кедей - байға жетсем дейді, бай - құдайға жетсем дейді.

Денсаулық терең байлық

Ақша болса - алақанда сорпа қайнайды.

Тазалық – саулық негізі,
Саулық – байлық негізі.

Жатқанға жан жуымас,
Жалқауға мал құралмас.

Ерді еңбек жеткізер.

Қайратың бар да мал тап.

Жан қиналмай жұмыс бітпес,
Талап қылмай мұратқа жетпес.

Бірдің кесірі мыңға тиеді.

Қыс қысыл, жаз жазыл.

Кедейге кербездік келіспес.

Әр кемістікке — бір жетістік.

Төркінге сенгеннің төбесі тесік.

Кедейді кесір құртар.

Сауданың түбі борыш,
Шаруаның түбі кеңіс.

Базарда бәрі бар,
Ақшасыз ешкім бермейді.

Еңбексіз құраған дәулет,
Емсіз жабықсан дертпен тең.

Жарлылығын жасырған байымас.

Ұры байымас,
Сұқ семірмес.

Ақылдының белгісі байыса аспайды,
Дәрежесіне таспайды.

Жастыққа да кәрілік бар,
Байлыққа да жарлылық бар.

Тіл — шекер, бала — кетер, байлық — бекер.

Бай болмақ ініден,
Биікке шықпақ баладан.

Дәмеленсең баюдан.
Қыл алып қал аюдан.

Жас өседі, жарлы байиды.

Еңбектің көзін тапқан
Байлықтың өзін табады.

Бірлік, ынтымақ - байлық, бақ.

Еңбексіз байлық енбейді.

Елдің елдігі ерінен танылар,
Елдің байлығы жерінен танылар.

Жалқаудың соры - байлығы.

Жалқау байымас,
Сұқ семірмес.

Өнер - таусылмас азық, жұтамас байлық.

Басқаның байлығына қайғырма.

Үйдің байлығын көшкенде көрерсің.

Аң аулағанымен байымас.

Бойдақта байлық болмайды.

Баста ұтқан байымас,
Кейін ұтқан танымас.

Бәйбішенің байлығы –
Түйеде қара сандығы.

Тоқ бала аш баламен ойнамайды,
Тоқ кісі аш қалам деп ойламайды.

Байлықтың атасы - еңбек, анасы - жер.

Ақылға байлық — тозбас байлық.

Артық байлық аздырар,
Артық күлкі тоздырар.

Адам күш жұмсап бай бола алмайды,
Арыз айтып бек бола алмайды.

Тазалық – денсаулық негізі,
Денсаулық – байлық негізі.

Азанда келген мал (байлық) кешке ізін табады.

Асып-тасқан байлықты
Құдай да қостамайды.

Ата-ананың сөзін жерге тастама,
Байып алсаң, менмендікке бастама.

Әуелгі байлық — иман байлық,
Екінші байлық — денсаулық.
Үшінші байлық — ақ жаулық,
Төртінші байлық — он саулық.

Бай қайырлы болмаса,
Бар малынан айрылар.
Мал бетіне қараған
Жарынан айрылар.

Бай қасына көшіп бар да,
Байымасаң, маған кел.
Қу қасына көшіп бар да,
Қурамасаң, маған кел.

Байдың малы теңіз,
Ептеп жемеген доңыз.

Байлығы тайған бек
Жұртсыз күн көре алмайды.

Байлық — басқа машақат,
Ашкөздік — жаман әдет, серті қатты,
Өкініш артында оның қайғы жатты.
Бай болу, кедей болу — тағдыр ісі,
Мал іздеу — ерге әшейін машақат-ты.

Байлық — нағыз дұшпан.

Байлық не дегізбейді,
Аштық не жегізбейді.

Байлық үшін отқа түспе, таспағын,
Құмарлықтың мойнын жұлып тастағын.

Байлық іздеп, мақтан тілеп жортқан да,
Жарасады кісілігі артқанға.

Байлыққа жомарттық жарасады.

Байлықтың не керегі, қайыры болмаса,
Биліктің не керегі, әділдігі болмаса.

Байығанда бас имес, ол — адамның әлсізі.

Байыдым деме,
Кедейлік сіңіріңе жетер.
Жетістім деме,
Қара жер түбіріңе жетер.

Байысаң да өлетұғын кез жетер,
Сонда саған екі-ақ құлаш бөз жетер.

Бар байлықты жинауға тырысқан адам бақытсыз.

Бар болса, сойғанның жөні бар,
Бір қойдан он кісінің құны бар.

Бар болып, жоқтық ісін қылма,
Жоқ болып, бардың ісін қылма.