Мақал - Мәтел: Жануарлар әлемі, жануар
Қойдың сүті — қорғасын.
Қойшы көп болса,
Қой арам өледі.
Қой арам өледі.
Екі қошқардың басы
Бір қазанға сыймас.
Бір қазанға сыймас.
Ісек қойдың басы үлкен,
Саулық қойдың жасы үлкен.
Саулық қойдың жасы үлкен.
Ала қойды бөле қырыққан
Жүнге жарымайды.
Жүнге жарымайды.
Ақсақ қой түстен кейін маңырайды.
Ақсақ қой жатып семірер.
Семіздікті қой көтерер.
Семіздің аяғы сегіз.
Арық қой — тырысқақ,
Ашадам — ұрысқақ.
Ашадам — ұрысқақ.
Жаман жасаққа жарамайды,
Желінсау қосаққа жарамайды.
Желінсау қосаққа жарамайды.
Қарақұрт жесе
Қой семіреді.
Қой семіреді.
Жаман қой ісегінде қартаяды.
Еркек қой бұралқы болмас.
Қасқырдың ойлағаны — арамдық.
Қойдың ойлағаны — амандық.
Қойдың ойлағаны — амандық.
Қой егіз тапса,
Шөптің басы айыртуады.
Шөптің басы айыртуады.
Сүтсіз қой — маңырауық.
Күн батса,
Қойға соқпақ табылар.
Қойға соқпақ табылар.
Қойға қоңырау жараспас.
Тәңір асыраған тоқтысын
Қасқыр жемейді.
Қасқыр жемейді.
Арық малды асырасаң
Аузы-мұрныңды май етер.
Арам адамды асырасаң
Аузы-мұрныңды қан етер.
Аузы-мұрныңды май етер.
Арам адамды асырасаң
Аузы-мұрныңды қан етер.
Тоқты тоймас,
Шөміш кеппес.
Шөміш кеппес.
Мал аяған — аттан құр,
Төл аяған — ақтан құр.
Төл аяған — ақтан құр.
Тоғыз қабат торқадан,
Тоқтышағымның терісі артық.
Тоқтышағымның терісі артық.
Ақсақ қой ауыл қасында,
Ия құдық басында.
Ия құдық басында.
Қойлы бай — қорлы бай,
Жылқылы бай — сылдыр бай.
Жылқылы бай — сылдыр бай.
Қойың саны мыңға жетсе,
Керегенің басынан бас кетпейді.
Керегенің басынан бас кетпейді.
Қой семізі — қойшыдан.
Кәрі қойдың басы піскенше,
Тоқты қойдың басының
Арса-арсасы шығады.
Тоқты қойдың басының
Арса-арсасы шығады.
Қой өлсе, қозы қалады,
Келер жылы өзі болады.
Келер жылы өзі болады.
Аз қойда айран барда, өре жоқ.
Мал өсірсең қой өсір,
Өнімі оның көл-көсір.
Өнімі оның көл-көсір.
Қой шелді болмай,
Төлді болмайды.
Төлді болмайды.
Арық қойда төстік жоқ.
Жетім қозы тас бауыр,
Түңілер де, отығар.
Түңілер де, отығар.
Қой көкпарға жарамас.
Қой алты күн аштыққа шыдайды.
Әркім өз қозысын қошқар қояды.
Ісі оңына басарда
Тоқты туып, шыбыш лақтар.
Тоқты туып, шыбыш лақтар.
Қойлы бай — қорлы бай,
Сиырлы бай — сарымай.
Сиырлы бай — сарымай.
Жетім қозы сүтке тоймас.
Қойдан қалған қозы
Қасқырға тап болады.
Қасқырға тап болады.
Аузы кіші, қарныәйдік,
Қой семірсе, көтерер.
Қой семірсе, көтерер.
Қарны кіші, аузы әйдік
Ит семірсе, құтырар.
Ит семірсе, құтырар.
Қой егіз туады:
Бірі қонаққа сойылады,
Бірі қошқар қойылады.
Бірі қонаққа сойылады,
Бірі қошқар қойылады.
Қойды қорадан сатпа,
Аңды буазында атпа!
Аңды буазында атпа!
Егіздетіп төл өседі,
Еңбек етіп, ер өседі.
Еңбек етіп, ер өседі.
Семіз қозы пышаққа
Сұранып тұрады.
Сұранып тұрады.
Қойдың басын құмға көм,
Сиырдың басын нуға көм,
Түйенің басын сорға көм.
Сиырдың басын нуға көм,
Түйенің басын сорға көм.
Жетім қозы — маңырауық.
Төлден мал өседі.
Шыбықтан тал өседі.
Шыбықтан тал өседі.
Ақырап, қауыс,
Кәрі-құртаңды тауыс.
Кәрі-құртаңды тауыс.
Төлге төл қосылса — егіз,
Көлге көл қосылса — теңіз.
Көлге көл қосылса — теңіз.
Қойы көбейсе,
Қойшы таяғының құтты болғаны.
Қозы көбейсе,
Қойының сүтті болғаны.
Қойшы таяғының құтты болғаны.
Қозы көбейсе,
Қойының сүтті болғаны.
Тойған қозыдай,
Ұйыған сүттей.
Ұйыған сүттей.
Жетім қозы маңырар,
Маңырар да отығар.
Маңырар да отығар.
Жолдас боп өскен жора,
Жолдасын жолда қалдырмайды.
Берік боп салынған қора,
Қойын қасқырға алдырмайды.
Жолдасын жолда қалдырмайды.
Берік боп салынған қора,
Қойын қасқырға алдырмайды.
Жетім қозы тез отығар,
Жетім бала тез жетілер.
Жетім бала тез жетілер.
Тайлы ауылда тоймаған,
Қойлы ауылда тояды.
Қойлы ауылда тояды.
Қойың болса,
Қора табылар.
Көңілің болса,
Жора табылар.
Қора табылар.
Көңілің болса,
Жора табылар.
Пішенді салқында шап,
Қойды салқында бақ.
Қойды салқында бақ.
Қойдың басы сыйған жерге,
Денесі де сыяды.
Денесі де сыяды.
Қырсықты қой,
Қыста қырқылады.
Қыста қырқылады.
Әркім қолдағы барын,
Қошқар қояды.
Қошқар қояды.
Палуан болар баланың
Етек, жеңі кең келер.
Қошқар болар қозының
Маңдай жағы дөң келер.
Етек, жеңі кең келер.
Қошқар болар қозының
Маңдай жағы дөң келер.
Қойшы қошқарын мақтайды,
Тентек шоқпарын мақтайды.
Тентек шоқпарын мақтайды.
Семіз қой қыстан майын жеп шығады,
Арық қой жанын жеп шығады.
Арық қой жанын жеп шығады.
Тентек тойды бұзар,
Шартық қойды бұзар.
Шартық қойды бұзар.
Кенже туған қозыны
Қошқар қоймайды.
Қошқар қоймайды.
Бидайды қуырған,
Қойды шұбырған құртады.
Қойды шұбырған құртады.
Боз қырауда бойыңды көрсет,
Көктем шыға қойыңды көрсет.
Көктем шыға қойыңды көрсет.
Қыс қойыңды қопалы жерге қыстат,
Жаз қойыңа жазық жерді жайлат.
Жаз қойыңа жазық жерді жайлат.
Қойшыны таяғы асырайды,
Қасқырды аяғы асырайды.
Қасқырды аяғы асырайды.
Әкесі қой баға білмегеннің
Баласықозы баға білмейді.
Баласықозы баға білмейді.
Ошақтан от қашты,
Қосақтан қой қашты.
Қосақтан қой қашты.
Қойдықосақтауқиын,
Ағытуоңай.
Қалақты жасақтау қиын,
Тарқату оңай.
Ағытуоңай.
Қалақты жасақтау қиын,
Тарқату оңай.
Тоғыз қойдың терісі
Тон шықпаған Толағай.
Жеті қойдың терісі
Жең шықпаған Толағай.
Тон шықпаған Толағай.
Жеті қойдың терісі
Жең шықпаған Толағай.
Кәрі қойдың жасындай жасым қалды.
Тұмса тұсақ қызғаншақ,
Тұмса бие құлынсақ.
Тұмса бие құлынсақ.
Қошқар соймай, қой сойсам,
Жасық дерсің.
Қой соймай, қошқарсойсам,
Сасық дерсің.
Жасық дерсің.
Қой соймай, қошқарсойсам,
Сасық дерсің.
Күндіз қойын күтерсің,
Кешке жүнін түтерсің.
Кешке жүнін түтерсің.
Қойы көптің — тойы көп.
Саулығың шелдіболса,
Тұсағың төлдіболар.
Тұсағың төлдіболар.
Қой жүрген жер береке,
Қызжүрген жер мереке.
Қызжүрген жер мереке.
Қойым тоқ қорамда,
Қайғым жоқ боранда.
Қайғым жоқ боранда.
Қойға екі құлағынан
Басқаның бәрі жау.
Басқаның бәрі жау.
Қынына қарап, пышағын таны,
Қозысына қарап, тұсағын таны.
Қозысына қарап, тұсағын таны.
Жарлының жалғыз қозысы.
Қасқырға жем болады.
Қасқырға жем болады.
Тойсаң,
Тоқтының еті топырақ татиды.
Тоқтының еті топырақ татиды.
Тойөтті — Қой бітті.
Қой— байлық,
Жылқы —сәндік.
Жылқы —сәндік.
Семіздікті қой көтерер.
Қойдай қоңыр,
Қозыдай момын.
Қозыдай момын.
Қой жайын көздесең
Құмға көш.
Сиыр жайын көздесең,
Сырға көш.
Құмға көш.
Сиыр жайын көздесең,
Сырға көш.
Астауда қалған суды
Арыққой ішеді.
Арыққой ішеді.
Сиыр бақтым — сидаң қақтым,
Ешкі бақтым — еңіреп бақтым.
Қой бақтым— қоңыраулаттым.
Ешкі бақтым — еңіреп бақтым.
Қой бақтым— қоңыраулаттым.
Қой асығыдемегін,
Қолыңа жақсасақа қыл.
Қолыңа жақсасақа қыл.
Қой қозысыніздейді,
Шаруа қонысыніздейді.
Шаруа қонысыніздейді.
Қошқардыкүйегімен,
Киіктісүйегімен жұтады...
Киіктісүйегімен жұтады...
Айдай салдыңмалыөспейді.
Көре салдыңқойы өспейді.
Көре салдыңқойы өспейді.
Жақсы қойшының
Төлі түлеп туады,
Жаман қойшының
Төлі жүдеп туады.
Төлі түлеп туады,
Жаман қойшының
Төлі жүдеп туады.
Жаман қой өршіл,
Жаман ат тершіл.
Жаман ат тершіл.
Ақсақ қойдың аузына
Жел айдаған қаңбақ түсер.
Жел айдаған қаңбақ түсер.
Қой қорасына тартады,
Жігіт жорасына тартады.
Жігіт жорасына тартады.
Қыста қойыңды бақ,
Жазда шөбіңді шап!
Жазда шөбіңді шап!
Қора менікі болғанмен
Қойы елдікі.
Қойы елдікі.
Арық ат — тулақ,
Ашаң жігіт — қунақ.
Ашаң жігіт — қунақ.
Қойдан қойдың несі артық,
Қол басындай еті артық.
Ерден ердің несі артық,
Ойлап айтқан сөзі артық.
Қол басындай еті артық.
Ерден ердің несі артық,
Ойлап айтқан сөзі артық.
Жапанда өскен жапалақ
Көл қадірін білмейді.
Ербең құлақ еркек қой
Төл қадірін білмейді.
Көл қадірін білмейді.
Ербең құлақ еркек қой
Төл қадірін білмейді.
Қой төлемі — қозы.
Жылан жылы — жылыс,
Жылқы жылы — ұрыс,
Қой жылы — тыныс.
Жылқы жылы — ұрыс,
Қой жылы — тыныс.
Құтты қонақ келсе,
Қой егіз туады.
Қой егіз туады.
Қойды күз құмға айда,
Жаз шымға айда.
Жаз шымға айда.
Қойшының қызы
Қой келгенде таранады.
Қой келгенде таранады.
Қара құрт жеген қой семіреді,
Қан соқта жеген ит семіреді.
Пара жеген би семіреді.
Қан соқта жеген ит семіреді.
Пара жеген би семіреді.
Желінсау қой қосаққа кірмейді.
Қора оңды болса,
Қойың қоңды болар.
Қойың қоңды болар.
Қойшың малсақ болса,
Малдандым де.
Қойшың жаңсақ болса,
Алдандым де.
Малдандым де.
Қойшың жаңсақ болса,
Алдандым де.
Ақ қошқар бүгін сойылар,
Алдыңа басы қойылар,
Ашыққан қарын тойынар.
Алдыңа басы қойылар,
Ашыққан қарын тойынар.
Құдай бергеннің қойын
Қыдыр бағады.
Қыдыр бағады.
Қой төлімен жарасты,
Жапырақ гүлімен жарасты.
Жапырақ гүлімен жарасты.
Жалған сөз — жанға қас,
Жалқау қойшы малға қас.
Жалқау қойшы малға қас.
Қойыңды жаз бақ, күз бақ,
Сонансоң құй бақ, құй бақпа.
Сонансоң құй бақ, құй бақпа.
Құрттаған қой
Кескекті ала кетер.
Кескекті ала кетер.
Ешкілі қой өрген.
Ешкіні түлен түртерде
Шопанның таяғына сүйкенер.
Шопанның таяғына сүйкенер.
Бұрын шыққан құлақтан,
Кейін шыққан мүйіз озады.
Кейін шыққан мүйіз озады.
Тоқал ешкі мүйіз сұраймын деп
Құлағынан айрылыпты.
Құлағынан айрылыпты.
Қасапшыға мал қайғы,
Қара ешкіге жан қайғы.
Қара ешкіге жан қайғы.
Айдағаның бес ешкі,
Ысқырығың жер жарады.
Ысқырығың жер жарады.
Қотыр теке қора былғар.
Сақал текеде де бар.
Жаман теке — сүзіскек,
Жаман жігіт — ұрысқақ.
Жаман жігіт — ұрысқақ.
Ешкі сойғанның екі заты бар:
Мүйізі пышағына сап,
Терісі мосысына қап.
Мүйізі пышағына сап,
Терісі мосысына қап.
Бірлақ екі адамды талтаңдатады.
Жалғыз ешкі лақтап,
Уызына жарытпас.
Уызына жарытпас.
Ешкі бастаған қой,
Егінге түседі.
Егінге түседі.
Таудағы киік
Таста ойнақтаса,
Төменде тұрған текенің
Тұяғы қышиды.
Таста ойнақтаса,
Төменде тұрған текенің
Тұяғы қышиды.
Егіз лақты ешкіге
Екі елі май кім берсін?!
Екі елі май кім берсін?!
Есің кетсе ешкі жи,
Ешкі жиып, есің жи.
Ешкі жиып, есің жи.
Лақпын деп ойлайды тоқал ешкі.
Шыбынды шыбықпен айдаған,
Шыбышты сырықпен айдаған.
Шыбышты сырықпен айдаған.
Ешкі қырққан сайын бір өледі,
Ер жігіт ұялған сайын бір өледі.
Ер жігіт ұялған сайын бір өледі.
Ақ серке қой бастайды,
Ақын жігіт той бастайды.
Ақын жігіт той бастайды.
Қой семірсе құт
Ешкі семірсе жұт.
Ешкі семірсе жұт.
Тентектің есі-дерті—бұзу,
Текенің есі-дерті — сүзу.
Текенің есі-дерті — сүзу.
Жетім жылап күн кешеді,
Лақ маңырап су ішеді.
Лақ маңырап су ішеді.
Ешкі мінген балаға
Есек мінген ерсі емес.
Есек мінген ерсі емес.
Бақ-бақ еткен текені
Қыс түскенде көріңіз.
Батырсынған көкені
Іс түскенде көріңіз.
Қыс түскенде көріңіз.
Батырсынған көкені
Іс түскенде көріңіз.
Тілеп алған баламды,
Теке теуіп өлтірді.
Теке теуіп өлтірді.
Бес бәлекке бес қарақшы,
Сегіз ешкіге сексен теке.
Сегіз ешкіге сексен теке.
Жылкы атасы — Қамбар ата,
Сиыр атасы — Зеңгі баба,
Түие атасы — Ойсыл қара,
Қой атасы — Шопан ата,
Ешкінің иесі — Сексек ата.
Сиыр атасы — Зеңгі баба,
Түие атасы — Ойсыл қара,
Қой атасы — Шопан ата,
Ешкінің иесі — Сексек ата.
Өзім асырап өсірген текешігім
Өзіме тап берді.
Өзіме тап берді.
Ешкі тұқымы — егіз лақ,
Қой тұқымы — қоңыр тұсақ.
Қой тұқымы — қоңыр тұсақ.
Қасқырдан қайрат кетсе,
Ешкіні апа, текені жезде дейді.
Ешкіні апа, текені жезде дейді.
Нар жолында жүк қалмас.
Көрмес түйені де көрмес.
Қуырдақтың әкесін
Түйе сойғанда көрерсің.
Түйе сойғанда көрерсің.
Мақала ұнаса, бөлісіңіз:
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Іздеп көріңіз: