Сатиралық ертегі: Үш келіншектің сыр айтысқаны

Бір күні үш келіншек су алуға шелек алып, суға барады. Судың басында үшеуі бір-бірінен сыр сұрасыпты. Сонда бірінші келіншек айтыпты:
– Мен осы күнгі күйеуіме тигенде менен мынандай жақпастық қылық өтті, келіншек-ау... Осы бар ғой, бір күні тигеннен кейін бірнеше ай өткен соң күйеуімнің бір жақсы, жақын құрдасы болушы еді. Сол күнде-күнде келіп, «бер» деп, мазамды ала берді. Сонан бір күні қара басып, «беріп» едім. Бірақ та түннің іші масахана құрулы еді. Сондай тар жерде тамашалап жатқанда, күйеуім есік қақты. Жаңағы құрдасы, түспегір, қайда тығыларын білмей, сасқанынан ол маған:
– Енді қайттім? – деді. Сол кезде мен айттым: «Тырп етпе, жата бер», – дедім де, есікті аштым.
Қолына домбырасын алып, күйеуім де келді. Ол кірместен тұрып, көрпеше салып, жерге жата қойдым. Шамды жақтым да, көрпешеге отырғызып:
– Осы жұрт сені асқан ақын, жорғадай күйші дейді. Сен сол күйіңді тартшы, – дедім.
– Соны естуге құмартып отырмын, – деп, асыла түстім. Ол домбыраны алып, күйді күйлетіп отырды. Сонда мен:
– Осы сен күйші болсаң, көзіңді жұмып тартшы, домбыраның пернесіне қарамай, – дедім. Ол, байғұс, еш нәрсемен ісі болмай, көзін жұмып, тарта бастады. Ептеп еліктетіп, «Ой, сенің көзің ашық отыр», – дедім. Ол онан сайын көзін қатты жұмды. Сол кезде баяғы масаханадағы құрдас жігітті шығарып жіберіп, өзім қасына қайта келіп отырдым да:
– Ой, ақыным-ай, рақмет! Жұрт мақтарлықтай екенсің, – деп, көтеріп қойдым.
Сонан кейін:
– Енді жетер, жатайық, – деп, сөйтіп, жаттық. Сонан бері жасырын жаман жұмыс істемейтін болдым. Сондағы күйеуім осы еді. Енді сен айт, – деді екінші келіншекке.
Екінші келіншек:
– Енді кезек маған келсе, мен де айтайын. Баста менің осы күйеуім алғанда әкемнің алдына шарт қойған еді. Егер қызың «ұрлық» істейтін болса, онда өзіңе қайтып беріп, өзіңнің басыңды алам деген болатын. Сонан кейін әкем әлгі байдың баласына берген болатын. Бірақ та менің қалап жүрген кісім ол емес еді. Басқа еді. Күйеуге тигеннен кейін сол жігітім күнде келіп, «бер, бер» деп, қоймаған соң бір күні қойныма ала қойдым. Сол заматында күйеуім де келіп қалып, қапыда жаңағы жігітті пышақтап өлтіріп, әкеме білдіруге мініп кетті. Мен қорқайын дедім. Көп ұзамай атама барып, арыз айттым.
– Ата, балаң түсте кеткенінен келген жоқ, жатайын десем, қорқып отырмын. Кіші енемді жіберсең кәйтет, – дедім. (Бұның алдында өлген жігітті көміп қойғанмын).
– Әй, қатын-ай, сен бара ғой, – деді. Үйге келіп, екеуміз бірге жаттық. Ұлы ұйқыға кете бергенде, баяғы күйеуімнің пышағын осыған салдым да, өлтіріп, жата бердім. Ұйықтап кеткен екем.
– Нанбасаң, мінікей, мынау не ұрлық емей? – деп, көрпені жұлып алды. Қарасам, күйеуім және әкем мен шешем. Келіп тұрып, қарап тұр.
Сол кезде мен де үндемей тұрдым да:
– Жындымысың, ақымақпысың, немене? Түнде келіп, енеме пышақ салғаның не? Қарап жүріп қаталастың ба? – дегенде күйеуім сасып қалып, нанбады.
– Нанбасаң, атамнан сұрайық, – дедім.
– Иә, мақұл-ақ, – деді.
Сұрастыра қарағанда, менікі дұрыс болып, әкемді айыпты қылмай, өзінің айыпты екенін мойнына алып, ат-тонымен шапан жапты. Сонан бері мен де қойдым. Ал енді әңгімеңді сен баста, – деді үшінші келіншекке.
– Ал, ендеше, мен де басымнан өткен оқиғамды айтайын.
– Мені қыз кезімде осы күйеуіме айттырып қойған екен. Бұл өзі көп малды шығын еткен болатын. Сонан күйеуге енді тиейін деп тұрғанда, адам қимас, сүйіскенде мейірі қанбайтын бір құрдасым адамгершілігімді алып қойған болатын.
Сонан үш-төрт күн өткен соң қалыңдық ойнауға келіп, қасыма жатып байқағанда «адамгершілігің жоқ екен» деп, тастаған болатын. Сөйтіп, ол күдер үзіп кеткен. Сонан ойланып-ойланып, енді қайткенмен осыған тиюім керек қой деп, мынадай ой таптым.
Баяғы ойнап-күлген жігітіме айттым:
– Сен үшін жолымнан қалдым. Сондықтан сен маған батырдың барлық киімімен құрал-сайманымен, атымен тауып бер дедім. Ол, байғұс, көп кешікпей, тауып берді. Сонан мен батырша киініп, қалқанды, найзаны, садақты дайындап, атқа мініп, күйеуімнің үйінің сыртында тұрып айқайлап:
– Кім бар-ау? – дедім.
Сол кезде бәйбішесі шығып: «Өзіміз бар», – деді.
– Бай қайда? – дегенде, «Аттан түсе ғой, қарағым», – деп, атымнан көтеріп алды да, үйіне кіргізді. Сонан соң бай:
– Уа, қарағым, қай ру, кімнің баласы, қай елдің батыры боласың? – деді.
– Ие, ақсақал, пәлен деген ру, пәленше деген байдың баласымын, сол елден кеше аң аулауға шығып едім. Бұл ел қайсысы болады?
– Ие, пәленше деген байдың елі, – деді.
Сол уақытта тамақ та пісіп қапты, баяғы мені тастаған күйеуім қолыма су құйды. Тамақты жеп болып отырғанда:
– Иа, қарағым, мынау – менің балам. Жол жүретін болсаң, шығарып салсын, – деді. Мен:
– Мақұл, – дедім. Сонан соң атқа мініп, біраз жер жүріп, ауылдан қашықтап кеттік. Сонда жігіт айтты:
– Енді маған ұлықсат па, батыр? – деді.
– Жоқ, қазір атыңнан түс, – дедім найзамды тақап.
– Түспесең, өлесің, – дедім. Ол аттан түсті.
– Енді шешін. Ол шешінді, бірақ көйлек, станын шешпей тұрды.
– Көйлекті де, станды да шеш, – дедім. Не керек, тырдай жалаңаштап болып, «Енді өлтірем», – дедім.
– Аға-ғам-ай, не жазығым бар еді? Бұл дүниеде қызық өмір сүре алмадым-ау, әйел де алғаным жоқ еді. Енді қыршын кетемін-ау. Не сұрасаң, соны берер едім. Шыбындай жанымды қалдырсаң. Не тілейсің, не сұрайсың? – деді.
– Сенің маған малың да керек емес. Соны берсең болғаны.
– Не сұрайсың, бәрін берейін, жалғыз-ақ – жанымды қалдыр.
– Мақұл, олай болса, «артыңды» бер, – дедім.
– Ойбай, аға, мә, – деп, еңкейе бастады.
Сол уақытта сауытты шешіп, қалқанды тастап, қыз болып киініп алып:
– Әй, ақымақ, түрегел. Мен кіммін, білесің бе? Сені еркек дейді, әрі байдың баласы дейді. Мен болсам, әйелмін. «Әйел» деп, қорлап тастап едің. Жалынбай-ақ, сен неме «артыңды» бердің ғой.
Ал, менің де жан қимас адамым болған соң, «беріп» едім. Сенікі не? Сен ерсымақсың, – дедім.
– Иә, сенікі дұрыс екен. Қателік менен екен. Енді сен елге жаймай–ақ қой. Әкең не тілесе, соны берейін. Сөйтіп, екеуміз өмірлік жолдас болайық, – деді.
Сонан бері мен де ұрлық істемейтін болдым. Сондағы күйеуім осы еді, – деп, сөзін аяқтап болып, үшеуі суын алып, үйлеріне тарасты.