Ертегі: Ақ тас

Орманның шетіндегі кішігірім кішкентай үй бар. Сол үйде ұлы мен ағаш кесуші қария тұрады. Қария қартайған сайын оның жұмысы қиындай түседі. Ұлы Хуан мейірімді, қайрымды, батыр болса да, əкесіне көмектеспейді.

Бір күні қария Хуанға:

— Ағаш азайып қалды. Орманға барып ағаш кес.

— Мен қазір барамын, – деп уəде етті Хуан, бірақ тіпті қозғалмады.

Əкесі біраз күтті тағы сұрады.

— Ағаш кесуге қашан барасың?

— Енді, əке, мен қазір барамын – деп жауап берді Хуан.

Қария орманға барып ағаш кесіп ұлын ұмытып қайтадан үйге келсе, сол орында жатқан жерде əлі екен. Бірдеңе армандап қиялдап жатыр.
Əкесі оған қатты ашуланып, айқайлады.

— Егер сен орманға барып ағаш кесіп əкелмесен, онда үйге кіргізбеймін?

Хуан əкесі оны шынымен жазалайтын білді. Сондықтан ол бірден орнынан тұрып, балта алып орманға барды.

Ол орманға келгенде, алдымен ағаштарды саусақтары мен таңдай бастады, содан кейін оларды кесіп тастады. Екі ағашты кесіп алып, үшінші кенеттен көріп, кесетің ағаштың ортасы үңірейіп тұр. Сол ағаштың ішін қарады. Шұңқыр екен. Тереңдігінде бір нəрсе жарқырап тұрды. «Онда біреу алтының жасырған болар», – деп ойлады. Қуаныш, ол ағаш ұлау үшін қолындағы балта мен ағашты кеседі. Бірақ ағаш құлап түскенде, оның ішінен орман құбыжығы пайда болады.

Хуан құбыжықтан қорықпайды. Қайта құбыжықты қорқытады. «Енді саған өлім!» деп ұстап алады.

Орман құбыжығы Хуанға жалына бастайды:

— Сіз жақсы мырзасыз. Бақытты өмір сүресіз. Сұлу əйеліңіз болады. Хуан бұл туралы естігенде балтаны түсірді.

— Сен шындықты айтасың ба?

— Сізге ант етемін – деді құбыжық Хуанға.

— Əйелімді қайдан табамын? – деп сұрады Хуан. Əлі ренжіген адам сияқты бұрынғыдан да ашуланып қайтадан балтасын көтерді. Ол уəде еткен нәрсесің алуға тырысты.

— Менің тілімнің астындағы ақ тасты алыңыз, – деп жауап берді құбыжық.

— Сіз бұл ақ тастан не қажет екенін сұрай аласыз, ол сізге бәрін береді.

Құбыжық аузын ашып тілінің астындағы ақ тасты суырып берді. Хуан оны алғанда құбыжық жоқ болып кетті.

Жігіт ақ тастан сиқырлығын сынап көргісі келді.

— Маған көмектесетін адамдар жібер.

Айтқанша болған жоқ, орманға көптеген адамдар пайда болды. Біреуі кессе, екіншісі отынға дайындап, үшіншісі үйіне отын əкеліп болды.
Ақырында Хуан ағаштың жеткілікті екендігін анықтады. Ол адамдарды жіберіп, өзі үйге асықты. Өзінің жайлы жеріне жатқысы келді. Үйге келсе əкесі үйінде жоқ екен. Хуан бірден керуетке жатты, аз ғана жатуға тура келеді. Үйткені əкесі үйге келді. Қария баласын тағы жатқанын көріп, қатты ашуланды.

— Сен ағашты кестін бе? Қалай айтқанымдай Хуан.

— Əке, терезеге қараңызшы, – деп жауап берді Хуан.

Қария терезеден қарап, үйдің жанында үлкен орман ағаштар көргенде таңқалды, ол ешқашан өз өмірінде бір күнде көп ағаш кескен емес!
Келесі күні Хуан құбыжық оған əдемі əйел уəде еткені есіне алды. Хуан үйлену туралы ойлауға кірісті жəне шешті. «Патшаның қызына үйленсен бе, оның ел өте сұлу деп айтады.»

Шешім қабылдап, Хуан орнынан тұрып хан сарайына аттанады.

Жас жігіт Хуан патшаға жолыққан кезде былай деді:

— Мəртебалі, мен сіздің қызыңызға үйленгім келеді.

Патша жігітке қарап айтты:

— Ендеше, сіз менің қызыма үйленгіз келсе, бірақ сіз айтқанымды істесеңіз ғана үйленесіз.

— Мен сіздің айтқаңызды істеймін мəртебелі тақсыр. – деп Хуан.

— Шығанақтың ортасына хан сарайын сал. Үш күнде салмасан басынды əйтпесе кесіп аламын.

Хуан ақ тасына шыығанақтың ортасына əдемі хан сарайын сал деді.

Таңертең патша бетін қолын жуып, терезеге қарады. Хуан ханзада сияқты киініп алған.

— Патша сарайы дайын, ұлы мəртебелім – деді хан алдында тұрып, Хуан.

— Қарап көріңіз?

— Егер сенің айтқанын шын болсың – деп жауап берді патша.

Таңғы астан соң, патша мен оның қызы қайық пен шығанақта серуендеді. Оларға патша сарайы қатты ұнады. Келесі күні кермет үйлену тойы ұйымдастырылды. Үйленуден кейін көп ұзамай соғыс басталды.

Елі жаудың шабулына ұшырап, Хуан өзінің қайын атасының əскерін басқарып, ақ тастын арқасында күшті жауды жеңді.

Бұған дейін жеңіліске жол бермеген жау қолбасшысы зұлымдық ойлайды. Ол Хуанның қандай да бір сиқырлы күшке ие екендігін түсініп, өз еліне қайтып келіп: “Мен байлығымның жартысын Хуанның құпиясын білетін адамға беремін”.

Мұны естіген мыстан кемпір. Ол Хуанның ақ тасы бар екенін білетін. Жаздың ыстық күнінде үлкен құсқа айналды. Хуан тұратын елге құс болып ұшып жетті. Өзі сарайға келіп, қайтадан кəрі кемпірге айналып, есікті қақты. Ол Хуанның аң аулау кеткеннің білді. Мариям сарайда жалғыз еді. Кəрі кемпір есікті қақты. Мариям кəрі кемпір деп үйге кіргізді.

— Мариям сен есінде жоқ па? Мен сені кішкентай кезінде баққанмын. Мария танымады. Кемпір ғой деп тəтті-тəтті тамақтар мен тамақтандырды.

— Рахмет, сұлуым аландамай жақсы демал. Күндізгі тынығу уақытты келді.

Мариям ұйықыға жатты. Мыстан кемпір Мариям ұйықтағанша еш нәрсеге тиіспеді. Сонда Мариям ұйықтап жатқанда, Хуанның сол жерде сақталған жастығы ақ тасты алып құсқа айналып ұшып кетіп, жау əскер қолбасшы жетті. Əскери қолбасшы ақ тасты көргенде қуанды. Уəдесінде тұрып мыстан кемпірге байлығының жартысын берді.

Дегенмен Хуан бұл туралы ештеңе білмей алаңсыз аң аулады. Күтпеген жерден үлкен құс көтеріліп, бай киімін шешіп алып кетті. Қайтадан кедей адам болып, бұрынғы қалпына келді.

Хуан қорқып, өзінің сарайына келді. Сарайында ешкім жоқ екенін көрді. Хуан жастықтың астын қарады, ақ тасы жоқ болды. Хуан енді тасты қайдан іздеу керек екенін білмей, ойланып қалды: «Неліктен бұл қиыншылықтар оған кенеттен пайда болды? Хуан ұзақ уақыт ойланып, ақыры аяғында, жау əскерінің қолбасшысы екендігін түсінді. Қолбасшының қолында тасы бар екенін білді.

Содан кейін Хуан əскер қолбасшы тұратын елге барды. Хуан бірінші жəне екінші таудан өткенде, өте шаршап, біраз демалуға шешім қабылдады. Ол шөпте жатқанда күтпеген жерден біреу аяғынан түртіп кетті. Хуан атып тұрса, үлкен мысық екен. Мысықты ұстап дорбасына салып алып, əрі қарай жолды жалғастырады.

Көп уақыттан кейін Хуан əскер қолбасшының сарайына келеді. Хуан қақпаны ағады, əскер қолбасшының күзетшісі: – Сіз кімсіз жəне сізге не қажет? Хуан жауап береді : – Мен бақытсыз қайыршымын, маған күріш берсен де ризамын.
Əскер қолбасшы бірден Хуанның даусын таныды. Ол күзетшілерге:

— Оны қамандар жертөлеге тастаңдар!

Əскерлер Хуанды ұстап алып, оны жертөлеге тастады. Хуан жертөледе кіргенде іші қараңғы болды, жəне есік жабылғанан кейін егеуқұйрықтар оны істелеуге тырысты. Содан кейін дорбасындағы мысықты шығарды. Мысық секіріп шығып, барлық егеуқұйрықтарды өлтірді, тек екеуі ғана тірі қалдырды. Олардың біреуі:

— Менің жəне қызымды Хуан өлтірмеші. Мен саған көмектесемін!

— Менің ақтасымды сенің қожайын ұрлап алып кеткен. Соны алып келсен қызын екеуін тірі қаласың, – деді Хуа егеуқұйрыққа.

— Мен сізге ақ тасты алы келемін.

— Сонан соң тез бар – деді Хуан.

Егеуқұйрық жүгіріп əскер қолбасшының үстелінен ақ тасты алып, Хуанға береді. Тас қолында болғанда Хуан:

— Бұл сарай қиратылсын. Жер дірілдеп, күн күркірейді.

Хуан сарайдың құлғаның көреді, қолбасшы жəне оның əскері өледі. Хуан егеуқұйрықты дорбаға салып, мысықты қолына алып ақ тасқа бұйырады.

— Мені үйге апар!

Ол өзінің үйіне көз ілеспестей тез жетеді. Өзінің үйіне келіп:

— Менің əйелім мен қайын атамды қайтарып бер! – Хуан ақ тасқа тағы бұйырады.

Осы сөзді айтып болғанда екі егеуқұйрық принцесса Мариям мен патшаға айналады. Хуан қуанады. Зұлым əскер қолбасшы оларға енді зияның тигізбейтін айтты.

— Тек сенің арқанда біз қайтып келіп, тірі қалдық, – деді патша Хуанға.

— Сен енді менің орныма патша бол. Қалған ғұмырымды сендердің балаларынды бағайын.

Келесі күні Хуан таққа отырды. Əйелі жəне патшамен бірге патша сарайында өмір сүрді. Өзінің қария əкесін де патша сарайға алдыртты. Көп жылдар бойы Хуан елін ақылдылықпен жəне əділ басқарып əйелі Мариямен бақыт пен қуанышпен өмір сүрді.