Жігіттің жұмбағы:
Тағы да отырмын мен жұмбақ ойлап,
Дүлдүлді сахараға қойдым байлап.
Басында бұлбұл отыр үйдің сайрап,
Бір гауһар қойнында тұрар жайнап.
Дарияның жағасында құрағы бар,
Жел тисе жанып кетер өрттей қаулап.
Азар білгіш болсаң да бір сасарсың,
Тауып бер жұмбағымның бәрін ойлап.

Қыздың шешуі:
Болғанда – ақыл дария, кеудең – дүлдүл,
Басында сайрап тұрған тілің бұлбұл.
Қойныңнан шыққан гауһар – екі көзің,
Соққан жел дауылдатып айтқан сөзің.
Дарияның жанып кеткен құрақтары,....

Гүл-гүл жайна, күл де ойна
Қыз-бозбала шағыңда.

Өте шығар дүние қас қағымда,
Ойнап, күлген жарасар жас шағыңда-ай.
Орамыңның барында ойна да күл,
Тұра бермес бұл жастық баяғыдай-ай.....

Пай! ПАй! Пай! Киелі неткен жер!
Батырлар дүрілдеп өткен жер.
Тұлпарлар дүбірлеп төккен тер.
Ғашықтар бір-бірін өпкен жер.
Сарылып сал-сері кеткен жер.
Бас иіп, иіскеп топырағын,
Тағзым жасамай өтпеңдер!
М.Мақатаев
Қазақстан – Алтайдан Атырауға, Қаратаудан Көкшеге созылып жатқан қазақ халқының ата-баба мекені, ежелгі қонысы, ата-бабамыздың кіндігі кесілген кең байтақ жер.
Жазира жерді мекендеген ата-бабамыз басынан қиын-қыстау күндерді аз кешірген жоқ. Жаугершілік замандарда қаншама батыр ұлдарынан айырылып, ұлы –құл, қызы – күң болып кетпесін деп, елін, жерін сақтап қалу жолында қаншама тер төкті. Ер басына күн туса етегімен су кешуге даяр ерлер ұлтарақтай жері үшін қасықтай қаны қалғанша аянып қалмады. Соның барлығы да жері, елі, ұрпағы үшін күресіп, жер жастанғандар. «Ер ел үшін туып, ел үшін өледі» деген мақал осыдан қалса керек. Тәуелсіздік жолында шейіт болған батырларын еліміз ұмытпай, тағзым етеміз.
Айдынды көлдер, асқарлы таулар, күні от шашқан шөлдер, арналы өзендер, ну ормандар, сылдырлаған бұлақтар Қазақстан жерінде. Даласы дархан, топырағы қасиетті, қойнауы қазыналы еліміз жерінің кеңдігімен, байлығымен мақтана алады.
Міне, ежелден еркіндік аңсаған қазақ халқы тәуелсіздігінің жиырма бес жылдығына табалдырық басты......

Отаным десем, ойыма,
Шалқыған байтақ жер келер.
Отаным десем, ойыма,
Көгілдір тартқан көл келер.
Баурайы байлық, қойны құт,
Отаным ешқашан
Тәуелсіздік, осы тәуелсіздік деген не, оның маңызы неде? Тәуелсіздік ол Мекен де болмас тең келер! –деп, ел, туған жер құдіретін шалқи жырлаған Жамбылда, Бауыржанда ұлтының қамын ойлап жырлады, халқының намысы деп, елінің тәуелсіздігі және жарқын болашағы үшін сұм соғыста жанын аяп қалмады. Болашақ өрендер үшін рухты өлең, өсиетті ойлар қалдырды «О, айналайын, кең далам! Қазақ бауырым жайлаған алып далам! Мінеки, біздің тауларды екі жаққа ысырып тастап, ши менен көдеге ырғалып, ұшы-қиыры жоқ шексіз теңіздейкөсіліп жатырсың. О, айналайын кең далам, еліме мықтылық және қуатты берген қасиетіңнен сенің айналайын?!». Қазақстан Республикасының мемлекеттілігінің негізінде XV ғасырда құрылған қазақ хандығы тұр. 1991 жылы 16 желтоқсанда қазақ халқы тәуелсідікке қол жеткізді. Содан бастап Қазақстан-Біріккен Ұлттар Ұйымының тең құқықты мүшесі болды. «Алаш» деген үлкен сөз, аталы ұғым. Соған лайық болу үшін еліңнің ертеңін ойлайтын азамат болуың керексің. Елің енді егемендік алып, өзін-өзі тану жолына түскенде, одан сен де тыс қала алмайсың. Еліміздің тарихы бай, еңсесі биік. Сондықтан да Алаш жұртының ертеңі кемел болмақ.....

Ай қараңғы аспанда түн емес пе, угай-ай,
Жақсы әйелдер өмірде гүл емес пе, угай-ай.
Қыздар гүл-гүл болғанда, жігіт бұлбұл, угай-ай,
Бұлбұл қонып гүліне түнемес пе, угай-ай.

Угай-угай - әніміз,
Арпа, бидай дәніміз.
Угай-ай деп ән салсаң,
Келіспей ме сәніміз.....

Аралаймын аулыңды тарланменен,
Қарамайсың қасыңа барғанменен.
Ойнамаймын, күлмейін десем дағы, ахау,
Өтіп барады жас дәурен арманменен.

Қайырмасы:
Тайбурылдың шабысы-ай,
Сәйгүліктің дабысы-ай
Көкейімнен кетпейді-ай,
Қалқатайдың дауысы-ай.....

Төрде отырған сыпыра
Жастары үлкен ағалар.
Айттырмай сөзді білетін,
Ақылға артық даналар.
Сіздерге де қуаныш,
Жастары кіші балалар.
Келінді көрген адамнан,
Көрімдік деп мал алар.
Беретінін әр кісі,
Өз үйінде шамалар.
Келініңіз құры емес,
Отқа салып әкелген,
Нәрселері тағы бар.
Көңілі жақсы ағайын
Ашып беріп құттықтап,
Қалағанын және алар.
Алғанменен бергенді,
Көре алмаған ағайын
Сыртынан сөз ғып табалар.
Төрде отырған сыпыра,
Ханы менен падиша,
Келін келді көріңіз....

Арабтың бiр қаласы шаһар Бағдат,
Өткенi талай ғасыр, бұл ақиқат.
Халқында Нәби Шайбан бiр туысқан,
Дос болды ақыреттiк екi адамзат.
Бекiлген қияметтiк достық шарты,
Бiрi — Қамам, бiрiнiң Қалел аты.
Жан қиған екеуiнiң достығына,
Таң қалды Нәби Шайбан барлық халқы.
Екеуi екi қышлаққа әкiм болған,
Жүргiзген әдiлдiкпен үкiм қолдан.
Перзентсiз елу жасқа келдi екеуi,
Болмады еш перзентi қыз бен ұлдан.
Әйелi екеуiнiң жүктi болып,
Уақтылы тоғыз ай мен он күн толып,
Қамамның әйелiнен ұғыл туды,
Қалелдiң әйелiнен бiр қыз туып.
Қыздан ұл бұрын туды алты сағат,
Дүниеге келiп қалды екi бекзат.
Той жасап қыздың атын Күлше қойып,
Балаға Орақа* деп қойылды ат. ....

Ортамызда Төлеген тұрды жорға, ахау,
Сүрінбей ме, боз жорға қазған орға, әгугай, әгугай.
Қыз-Жібекті ойласаң нең кетеді, ахау,
Орамалы тұрады бес жүз жорға, әгугай,әгугай.

А-а-ай,
Айың тусын оңыңнан.
Жұлдызың тусын соңыңнан.
Хабарсыз кетсең тым ұзақ,
Сансызбай шығар соңыңнан.....

Құдайға сиынайын әуелiнде,
Аз қисса сөз жазайын қағазында.
Қалам алып Құдайға сиынайын,
Сөз тапса жазар шағым осы күнде.
Қалам алып жазайын қисса сөздi,
Жазған жан ғарiптiкпен жаһан кездi.
Ойласам ақыл жетпес ой түбiне,
Құдайым есен қылсын баршамызды.
Бұрынғы әдiл өткен халифалар,
Әдiл патша бейiштен орын алар.
Жақсы өткен дүниеде, жаман өткен,
Жақсының өзi өлсе аты қалар.
Ғарiптер қисса оқыса, бiледi хат,
Қалам алып жазайын аз қисса хат.
Һарон Рашид өтiптi бiр халифа,
Құдайым оған берген көп салтанат.
Һарон Рашид халифа салтанатты,
Бiр уәзiрi бар екен Фазыл атты.....