иккетсиялардың морфологиялық сипаттамасы.

Риккетсиялар— микроорганизмдер көлемі 0,2-н 30 мкм-ге дейін.Олардың жасуша қабырғасы екі қабатты қабықшадан, цитоплазмадан, нуклеоидтан тұрады. Риккетсиялар пішіндері бойынша таяқшалы,жіпшелі және конус тәрізді болады. Барлық риккетсиялар жасуша ішілк паразитер, сондықтан олар тек тірі ағзада ғана көбейе алады. .....

Қансыраудан болатын (постгеморрагиялық) анемиялар

Постгеморрагиялық анемиялар тез және созылмалы қансыраудан дамиды. Соған байланысты қауырт және созылмалы посгеморрагиялық анемиялар болып бөлінеді. Қауырт постгеморрагиялық анемия тамыр жарақатынан көп шөлшерде қансыраудан тез қансыраудан дамиды.

Созылмалы постгеморрагиялық анемия кейбір дерттердің нәтижесінде (асқазан жарасы, жатыр фибромасы, дисменоррия, геморрой ж.б) қан тамырлары бүлінуінен және тромбоциттік – тамырлық, коагуляциялық гемостаздың бұзылуынан болатын жиі қансыраулардан дамиды. Жиі қайталанатын қанкетулер кезінде темір жоғалуы гипохромдық және микроциттік теміртапшылықты анемия дамуына әкеледі. .....

Амнион сұйығы — қағанақтың ішкі бетіндегі эктодерма жасушалары бөлетін сұйық (қағанақ сүйығы). Амнион қуысындағы қағанақ сұйығы ұрықтың толық дамып өсуіне қолайлы жағдай тудыратын сулы орта. Ол ұрықты кеуіп қалудан, әртүрлі механикалық соққылардан сақтап, қорғаныс ортасының қызметін атқарады, ұрықтың қозғалуына қолайлы жағдай тудырады. Құрсақтағы шарана мен іштегі тел туардан бұрын, балапан жұмыртқаны тесіп шығар алдындағы соңғы күндері, олар қағанақ сұйығын жүтып қоректік зат ретінде пайдаланады. Оның қорытылмаған қалдығынан жаңа туған нәресте қағы мен жас телдер тоңғағы және балапанның бірінші саңырығы пайда болады. Қағанақ қуысының сұйыққа толуына сәйкес, ұрық ұрықтантыс мүшелермен тек кіндік арқылы ғана байланыста болады .....

Аксоқабықша (axolemma; гр. axon — білік; гр. lemma — қабықша) — нейроцит аксоны цитоплазмасының (аксоплазмасының) сыртқы плазмалық жарғағы. Аксоқабықша құрылысы жағынан биологиялық жарғақтарға жатады, яғни ол қалындығы 6-10 нм протеинді-билипидті қабықша .....

Аранций өзегі — бауырдағы қақпалық вена мен артқы (адамда — төменгі) қуыс венаны жалғастырып тұратын веналық (көктамырлық) өзек. Ол — тек шаранада, іштөлінде (эмбрионда) ғана веналарды жалғастыру қызметін атқарады .....

Автоподий (autopodium; гр. autos — өзім, өздігінен; лат. podium — аяқ, негіз) — қол мен яқтың еркін қозғалатын бөлімінің төменгі бөлігі. Адамда автоподий колбасы және аяқбасы, ал жануарларда алдыңғы аяқбасы және артқы аяқбасы деп аталады. Автоподий өз кезегінде үш бөліктен.Азиподийден (грек, basis — негіз), (жоғарғы бөліктің) қаңқасын бірнеше қатарда орналасқан қысқа сүйектер: адамның қол қаңқасындағы білезік сүйектері, аяқ қаңқасындағы тілерсек (толарсақ) сүйектері; жануарлардың алдыңғы аяғындағы тізе сүйектері, артқы аяғындағы тілерсек сүйектері құрайды.Метаподийдің (ортаңғы бөліктің) қаңқасын үзын түтікше сүйектер: адамның қол қаңқасындағы алақан және табан сүйектері; жануарлардың аяқтары қаңқасындағы: алдыңғы және артқы жіліншік сүйектері.Акроподийдің (грек, akron — аяқ, соңғы) (төменгі бөліктің) қаңқасын: адамның қол қаңқасындағы саусақ сүйектері, жануарлардың аяқтары қаңқасындағы бақай (түяқты жануарларда) және тырнақ (жыртқыш жануарларда) сүйектері құрайды .....

Анималькулисттер (көне грекше: апіmalculum - жануар төлі) - "шәуеттегі сперматозоид — жетілген дайын тым кішкентай организм, ұрықтың дамуы - осы тым кішкентай организмнің мөлшері жағынан ғана өсуі" - деп қате түсінікге болған XV1I-XVIII ғасырлардағы биолог-эмбриологтар. Бұлардың түжырымы бойынша жұмыртқа тек дайын организмнің дамуына қолайлы қоректік ортаның қызметін атқарады. Ұрықтың дамуы туралы ертедегі эмбриолог-ғалымдар арасында екі түрлі теория болған. .....

уыздың уылуы (молочница).



Ашытқы тәріздес саңырауқұлақтармен шақырылады. Ауыздың уылуына байланың күтімінің нашар болуы, гигиеналық ережелердің сақталмауы, кейде антибиотиктерді ұзақ пайдалану себеп болады.



Айқындалуы-ауыздың шырышты қабығын қан кернеп, онда ақ, ұйған сүт сияқты қатпарлар пайда болады. Қатпарлардың көлемі әртүрлі болады, олар баланың ұртына, еріндеріне, тіліне, таңдайына, кейде тіпті өңешіне де шығады. Мұндайда баланың емуі, жұтуы қиындайды, балалар тамақтан бас тартады.

.....

Шемен— қан мен лимфа сұйығының қалыптан тыс көп бөлініп, организм тініне қайта сіңуінің нашарлауынан тері асты май қабаттарына, тіндерге, буынға, органдарға сұйықтықтың (транссудаттың) жиналуы. Транссудаттың құрамында белок аз, тұнық болады. Шеменнің пайда болу себебі әр түрлі. Ол көбінесе жүрек-қан тамыр аурулары кезінде, бүйрек зақымданғанда, ісік пайда болғанда, ашыққанда, уланудың кейбір түрлерінде көрініс табады. Шеменнің жергілікті және жалпы түрлері ажыратылады. Жергілікті шемен кезінде вена тамырының қысылып жаншылуынан қан айналымы бұзылады. Әр түрлі органдарда пайда болуына байланысты, мысалы, іш қуысында пайда болса — асцит, көкірек қуысында — гидроторакс, жүрек қабында — гидроперикард, буында — гидроартроз, ми қабығында — гидроцефалия, ен қабатында — гидроцеле, т.б. деп аталады. Шеменнің жалпы түрі жүрек-тамыр, бүйрек ауруларында және ашыққанда болады. Сұйықтық жиналған жер, әдетте ісініп, көлемінің ұлғайғаны байқалады. Сұйықтық жиналған жерді саусақпен басқанда шұңқырайып қалады. Емі: Шеменге себеп болған дертті тауып емдеу. Кейде жиналған сұйықтықты пункция жасау арқылы сорып алады. Ауру асқынған жағдайда хирургиялық операция жасалынады.

Пайдаланылған әдебиеттер .....

Апикальды (көне грекше: арех — төбе, ұшы) — түтік тәрізді мүшелер қуыстарын астарлайтын эпителий қабаттары эпителиоциттерінің, бездердің сөл бөлетін соңғы бөлімі гландулоцитгерінің (безді жасушалар) мүше қуыстары жағына қараған төбе ұшы. .....