Асқазанның қимылдық әрекеттерінің бұзылыстары



Асқазанның бүл әрекетінің бұзылуы перистальтикасының (грек. peristaltikos — қуыс ағзалардың тегіс еттері жиырылуынан болатын тамақтың қойыртпасын жан-жағынан қоршап, қысып қозғалуы) және еттің тонусының өзгерістерімен, қарыннан тамақты ішектерге ығыстыру бұзылуымен, құсумен көрінеді.

Перистальтиканың ұлғайуы гастрит, асқазанның ойық жара ауруы кездерінде байқалады. Бұл кезде ет талшықтарының кейбір топтарының қатты жиырылулары нәтижесінде асқазанда ауыру сезімі пайда болады. .....

Бауырлық сарғыштану



Этиологиясы. 1. жұқпалардың (вирустық гепатит А, В, С, Е, В, сепсис, іш сүзегі), уланулардың (саңырауқұлақтармен, химиялық улы заттармен, алкогөлмен, кейбір дәрі-дәрмектермен) әсерлерінен бауыр жасушаларының тікелей бүліністерінде;

2. ұзақ мерзімде өттің бауырда іркіліп қалуында;

3. ферменттердің гекетикалық ақаулары нәтижелерінде бауырлық сарғыштану дамуы мүмкін.

өттің бір бөлшегі өт шығаратын өзектерге, екінші бөлшегі қанға түседі. Қабынудың нәтижесінде ісінген бауыр жасушалары өт өзектерін қысып, оның ішекке қарай өтуін бұзып, қанға кері сорылуын ұлғайтуы мүмкін.

Бауырлық сарғыштану үш сатыда өтеді:

1. Сарғыштану алды сатысы. Бауыр жасушалары бөліністерінің ең бірінші көрінісі болып қанда және зәрде уробилиногеннің пайда болуы есептеледі.

2. Сарғыштану сатысы. сау жасушаларда өндірілген өт қан тамырларына түсіп, қанда өт қышқылдарының, тура билирубиннің деңгейін көтереді. Тура билирубин бүйрек арқылы зәрге шығады, содан зәрдің түсі қою қоңыр болады.

3. Кома алды сатысы. Бауыр жасушалары тура емес билирубинді тура билирубинге айналдыру қабілетін мүлде жоғалтады. Осыдан қанда тура емес билирубиннің деңгейі көтеріледі, тура билирубин азайады, уробилиноген толық жоғалады. Артынан бауырлық кома дамиды (жоғары қараңыз). .....

Саят құстары және олардың жаратылыстағы ерекшеліктері

Академик Әлкей Марғұлан… Дала данышпанының таяуда табылған "Саят құстары” атты зерттеу мақаласы өз өмірінің қысылтаяң тұстарында жазылған. 1934-1939 және 1947-1953 жылдары академиялық іргелі ғылыммен айналысудан шеттетіліп, қазақ эпосы мен тарихы туралы зерттеулері саяси қағажуға ұшыраған кезде Әлекең елден бойын аулақ салып, "тасада жүріп” деректер жинап, ұлтының ұмыт қалған өнерін зерделеп, қағазға түсірген екен. 1954 жылдан кейін тарих, этнография, археология, шоқантану ісіне бүтіндей бет бұрған кезінде бұл еңбек тартпаның түбінде қалыпты. Жарты ғасыр бойы жарық көрмесе де мақала саятшылар мен орнитологтар үшін ғылыми мәнін әлі жойған жоқ. Ал "Саят құстарындағы” атаулар мен сирек сөздер тіліміздің мәйегін ұйытатыны сөзсіз. Сондықтан да біз бұл еңбекті "Егемен Қазақстанның” қалың оқырмандарына ұсынып отырмыз.

Тұрсын ЖҰРТБАЙ, "Отырар кітапханасы” ғылыми орталығының директоры, филология ғылымдарының докторы, профессор. .....

Эндемия (грек. endon – ішкі және demos – аумақ, ел) – тиісті әлеуметтік және табиғи жағдайларға байланысты белгілі бір аумақтағы адамдар арасында жұқпалы аурудың қалыптасқан тұрақты түрі. Э-лық процестің ішкі реттелу заңдылықтары, яғни қоздырғыш (микроб) пен ие (адамдар мен жануарлар) арасындағы әрекеттестік көптеген сыртқы көріністермен сипатталады; процестің саны мен сапасының өзгеруіне ішкі реттелу механизмінің тікелей ықпалымен қатар, әлеум.-табиғи факторлар әсер етеді. Олар осы процестің білінуін, сандық тұрғыдан таралу ерекшеліктерін (аумақтық, маусымдық, жылдық, т.б.) сипаттау арқылы оның сыртқы реттелу механизмін түсінуге мүмкіндік береді. Сонымен Э. – аумағы шектелген жердегі тұрғындар арасында ұзақ уақыт бойы тіркеліп отыратын, бірден бұрқ етіп көбеймейтін жұқпалы аурулардың таралуы болып табылады. Мұндай жағдай табиғи-ошақтық зооноздық (малдардан жұғатын) инфекцияларға тән. Дегенмен кейбір антропоноздардың (адамдардан жұғатын) таралуы белгілі бір аумақпен шектеледі (мыс., тырысқақ). Ал безгек індеті көбінесе осы аурудың .....

Апокринді тер безі (көне грекше: glandula sudorifera аросrіпа; көне грекше: glandula — без + көне грекше: sudorifera — тер + көне грекше: арех — төбе + көне грекше: krinos — бөлемін) — солін апокринді секреция арқылы бөлетін тер безі......

'Адаптация' (лат. adaptatio — бейімделу) — жануарлар организмдерінің, олардың мүшелер жүйелерінің құрылысы мен қызметі жағынан белгілі бір тіршілік ортасына бейімделу процесі; бір биологиялық түрдің морфофизиологиялық мінез-құлық - популяциялық т.б. оған ыңғайлы табиғи ортада өзіне тән өмір сүруіне мүмкіндік беретін ерекшіліктері. Бейімделу әрбір түрдің барлық даму сатысында даму арқасында қалыптасады. Бейімделу жиынтығы ағзалардың құрлысы мен тіршілігінің табиғи қажеттілігін қалыптастырады.[1]
Адаптация теориясы (лат. adaptatioбейімделу, икемделу) — үндіеуропалыкфлективті формалардын шығу тегі туралы 19 ғасырдың ортасында ұсынылған ғылыми болжамдардын бірі. Ол бойынша сөз түрлендіруші-қосымшалар мен есімдіктер бір-біріне тәуелсіз дербес дамыған, тек кейін грамматикалык мағыналарды білдіру үшін өзара бейімделген. .....

Коронарлық артериялары арқылы қанмен дұрыс қамтамасыз етілмеуі нәтижесінде жүректің ишемиялық ауруы (ЖИА)дамиды,Ол жүрек қызметінің бұзылуымен және жүректің ұстамалы ауыру синдромымен(стенокардиямен)сипатталады.Бұл аурудың 95%жағдайында негізгі себебі болып атеросклерозбен бүлінген коронарлық артериялардың саңылауының тарылуы есептеледі.Екінші бір себебі болып,коронарлық артериялардың нервтік-рефлекстік қатты жиырылу(спазмы)саналады.Артериялардың спазмы жан-дүниелік күйзелістердің нәтижесінде немесе ішкі ағзалардың (өт қабынан асқазаннан,көкет жарықтарынан,омыртқа аралық табақшаларынан,шеткі нервтерінен т,б) түсетін серпіндерге рефлекстік түрлерде даму мүмкін.Сонымен бірге .....

Ампулалық бездер (glandulae ampullares; лат. glandula — без, лат. ampulla — ампула, қампима) — еркек жануарлар шәует жолының несепжыныс өзегіне ашылар алдындағы ампула тәрізді қампиып кеңейген бөлігі қабырғасында кездесетін бездер. Ампулалық бездер құрылысы жағынан тарамдалған көпіршікше-түтікше бездерге жатады. Қабандар мен еркек мысық тұқымдастары шәует жолдарының төменгі бөліктері, басқа жануарлардағыдай, қампиып кеңеймейді. Бірақ, олардың қабырғаларында да ампулалық бездер болады. Бұл бездердің сөлі қоректік заттарға бай болып келеді. Сондықтан, шәуетке араласқан без сөлі сперматозоидтар үшін қосымша қоректік орта қызметін атқарады. .....

ЖТБ-ның сепсисі.



ЖТБ-ның сепсисі полимикробты ауру, әртүрлі микробтармен шақырылады: стафилококктар, стрептококктар т.б.



Сепсисті қанның қабынуы деуге болады. Инфекцияның қанға өтетін қақпалары- кіндік жарасы, тері, демалу және асқорыту мүшелерінің шырышты қабықтары. Ауру баланың жалпы жағдайының бұзылуымен сипатталады: әлсіздік, денесінің температурасы көтеріледі, терісі бозарып сұрғылт тартады, бала тынымсыз, тәбеті төмендеп, жиі құсады, салмағы төмендейді, дәреті сұйылады, зәрінде паталогиялық өзгерістер болуы мүмкін, қан анализінде қабыну процессінің белгілері-лейкоцитоз, ЭТЖ-ның көтерілуі. Әртүрлі мүшелерде /өкпе, бауыр, бүйрек, сүйек/ септикалық ірің ошақтары пайда болуы мүмкін.



Емі:



Антибактериалдық терапия-мақсаты: қанға өткен микробтарды өлтіру, балаға ұзақ уақыт антибиотиктер бұлшықетке, көктамырға алмастырылып енгізіледі.

Детоксикалық терапия-мақсаты: қандағы уыттар мен токсиндерді шығару-баланың венасына тамшылатып көп мөлшерде сұйықтықтар құйылады-5%глюкоза, гемодез, ас тұзының физиологиялық ерітіндісі, Рингер сұйықтығы және т.б.

Гипосенсибилизациялаушы терапия-мақсаты: организмдегі микробтардың және антибиотиктердің шақырған аллергиясын төмендетеді-супрастин, тавегил, димедрол т.б.

Витаминдік терапия-мақсаты: зат алмасуын реттеу А,В,С витаминдері егіледі немесе ауыз арқылы беріледі.

Ынталандыру терапиясы-мақсаты:организмнің белсенділігін көтеру-қан, плазма, иммуноглобулиндерді құю /өте қажет болғанда/.

Арнайы терапия-сепсис стафилококкпен шақырылғанда өткізіледі-балаға стафилококқа қарсы плазма, гамма-глобулин егіледі......

Сүйек кемігінде эритроциттердің өндірілуі немесе эритропоэз көптеген жағдайлармен реттелінеді.

Эритроциттердің өндірілуінің бұзылыстары төмендегі жағдайларды болуы мүмкін:

1. Эритроциттердің өндірілуі реттелуінің бұзылуынан;

2. Эритроциттердің өндірілуіне қажетті заттардың тапшылығынан;

3. Сүйек кемігінің гипоплазиясы мен аплазиясынан;

4. Сүйек кемігі жасушаларынын өспелердің метастазаларымен немесе лейкоз жасушаларымен ығыстырылып қалуынан (метаплазиялық анемия).

Эритроциттердің өндірілуі реттелуінің бұзылыстары.

Эритроциттердің өндірілуінің реттелуінің бұзылыстары мына жағдайларда байқалуы мүмкін: а) созылмалы уыттанулар немесе аурулар, (туберкулез, жұқпалы аурулар, қабыну ұрдістері ж. б) кездерінде макрофагтар мен Т- лимфоциттердің белсенділігі төмендеуі байқалатыны белгілі; ә) аденогипофиздің, қалқанша бездің, аталық жыныстық бездің қызметтері төмендегенде; г) бүйрек аурулары және басқа жағдайларда эритропоетиннің аз түзілуінен. .....