Апофиз (көне грекше: apophysis — өсік) — адам мен жануарлар сүйектер індегі қосымша шығатын сүйек өсіктері. Өсіктер көбіне біліктік (остік) қаңқа сүйектер інің ішінде қүйымшақта (адамда — сегізкөз), шеткі қаңқа .....
Анастомоз (гр. άναστομωσις — анастомоз, жалғама)- адам мен жануарлар организмдері мүшелері мен жүректі тікелей байланыстыратын негізгі (магистральды) қан тамырларының бүйірлік тармақтарының магистральды тамырлардан шеткей жатқан өзара жалгасы. Жалғама — күрылысы мен жалғану сипатына байланысты артерия доғалары, артерия торлары, ғажап торлар, тамырлар тораптары, артериола-венулалық жалғама болып бірнеше түрге бөлінеді. Артерия доғалары — бір мүшені қоректендіретін бірнеше артериолаларды өзара доға тәрізді біріктіреді. Қан тамырлары соңғы .....
Аденогипофиз (adenohypopphyisis; грек, aden — без; hypo — төменгі, асты; physis — құрылым) — ұрықтық даму кезінде біріншілік ауыз қуысы эктодермасынан жетілетін гипофиздің безді бөлігі. Гипофиздің бұл бөлігін "безді гипофиз" деп те атайды. Аденогипофизді — гипофиздің алдыңғы, аралық және төмпектік бөліктері құрайды .....
Жүректің қан жолы тетіктерінің зақымдануын жүректің ақауы дейді. Бұл зақымданудың нәтижесінде жүректің негізгі қанды айдау қызметі бұзылады. Жүректің ақауы тумастан бұрын және кейіннен пайда болуы мүмкін. Мысалы, ревматизм атакаларынан кейін. Жылына біздің елімізде 40 000-ға жуық нәресте жүрек ақауымен дүниеге келеді.
Тумастан бұрын біткен жүрек ақауларының себептері:
1. Аяғы ауыр әйелдің жүктіліктің бірінші 3 айында жұқпалы вирустық аурулармен ауыруы (тұмау, қызылша, қызамық т.б.)
Аксо-аксондық жанасым (synapsis axo-axonica; гр. synapsis — жанасым, байланыс, жалғану; гр. axon — білік, ось) — жұлын мен ми сұр заты және жүйке ганглиондары нейроциттерінің (жүйке клеткалары) аксондары ұштарының басқа нейроциттер аксондары ұштарымен жанасып жалғасуы. Жанасымдар арқылы жүйке толқындарын (импульс) тудыратын белсенді химиялық заттар — медиаторлар бір нейроциттен екінші нейроцитке өтеді. Жанасымдардың басқадай түрлерімен салыстырғанда аксо-аксондық жанасым екінші нейроцитте жүйке импульсін қоздырмайды, керісінше, басқа нейроциттерден келген жүйке толқындарын тежеуге қатысады .....
Автономдық жүйке жүйесі (грек, autos — өзім, өздігінен; nomos — заң; systema nervosum autonomicum) — адам мен жануарлар организміндегі тамырлар жүйесі (қан айналым жүйесі, лимфа айналым жүйесі, қантүзу) мүшелерінің, ішкі ағзалардың (ас қорыту, тыныс алу, зәр бөлу, көбею жүйелері ағзаларының), эндокринді (ішкі секреция) және экзокринді (сыртқы секреция) бездердің, бірыңғай салалы ет үлпасының қызметтерін реттейтін жүйке жүйесінің тәуелсіз бөлігі. Адам мен жануарлар жүйке жүйесінің бүл бөлігін вегетативтік (лат. vegeto — коздырамын, тірілтемін, жандандырамын) жүйке (нерв) жүйесі деп те атайды. Өсімдіктер түқымының тыныштық жағдайы- нан жанданып өсіп шығу қүбылысы, яғни адам мен жануарлар организмдеріндегі өсімдіктер организмдеріне тән: зат алмасу, көбею, өсу сияқты қызметтерді реттейтін жүйке жүйесінің бөлігі. Вегетативтік жүйке жүйесі өз кезегінде бір-бірімен тығыз байланыста қызмет атқаратын симпатикалық және парасимпатикалық екі бөлікген түрады .....
Өттің жалпы өзегі сыртынан ісікпен қысылып немесе ішінен таспен, құрттармен, қою өтпен бітеліп қалғанда өт ішекке түспейді, қанга тікелей немесе лимфамен түседі. адамның терісі мен шырышты қабықтары сарғыштанады; зәрмен билирубин және өт қышқылы шығарыла бастайды. Сондықтан зәрдің түсі қою қоңыр болады.
Өт қышқылдары орталық нерв жүйесіне улы әсер етеді. Осыдан организмнің жалпы әлсіздігі, қызбалығы, артынан көңіл-күйдің тұнжырауы, түнде үйқы қашып, күндіз ұйқы .....
Шынжырлы тұқым – батыршылдыққа қатысты атау. Жаугершілік заманда батырлар үшін әскери кәсіп ата кәсіп саналып, әкеден балаға мұра болған. Батырлар әулетінде туған бала жастайынан ел үшін соғысқа араласып, әскери кәсіппен айналысуға міндетті болған. Батырлық жырлардағы Ер Қосай, Ер Тарғын, Қобыланды, 17 – 18 ғ-лардағы Райымбек, Бөгенбай, Қабанбай, 19 ғ-дағы Исатай, Жанқожа, 20 ғ-дағы Амангелді, тағы басқа батырлар бәрі де ата-бабаларынан ұрпағына дейін батыр болғандар. Қазақта мұны шынжырлы тұқым деп атаған. Осылай ата кәсіптің батырлар әулетінде ұрпағына жалғасуын "шынжыры үзілмеу” деп атайды. Жаугершілік кезінде батырлар әулеті үшін ата кәсібін жалғастырмау масқаралық болып саналған. Сондықтан батырдың балаларының 13 – 15 жастан соғысқа қатынасып, жорыққа .....
